Fiziologiyasi va gigiyenasi

Q o‘z g ‘alishning  o'tkazilishi.  Yuzaga  kelgan  q o 'zg 'alish   nerv 
tolalari  bo'ylab  tarqaladi.  boshqa  hujayralarga  yoki  o 'sh a  hu­
jayralam ing  boshqa  qismlariga  ham  o'tadi.  Bitta  hujayrada  yoki 
uning  biron  qismida  hosil  bo'lgan  potensiallarning  ta'siri  q o 'zg 'a- 
lishni  o'tkazilishini  ta'm in   etadi.  bu  esa.  o 'z   navbatida.  qo'shni 
qismlarda  q o 'zg 'alish  chaqiruvchi  q o'zg'atuvchi  b o 'lib   qoladi.
M ag'izli  nerv  tolalarining  miyelinli  p o 'stlo g 'i  kuchli  qarshilik 
ko'rsatish  xususiyatiga  ega  va  tok  ionlariga  qarshilik  ko'rsatadi, 
natijada  u  o 'ziga  xos  elektr  izolatori  hisoblanadi.  M iyelinlashgan 
tolalardagi  q o 'zg 'alish   uning  miyelin  bilan  qoplanmagan  qismlari- 
dagina.  ya'ni  Ranvye  uzilishlarida  "hosil  bo'ladi.  M ag'izli  tolalarda 
q o 'zg 'alish lar  bitta  Ranvye  uzilishidan  ikkinchisiga  sakrab-sak- 
rab  o 'tish   yo 'li  bilan  tarqaladi.  Q o'zgalish  tolaning  po'stloq  bilan 
qoplangan  qismidan  «sakrab  o'tish»  ikkinchi  qismiga  o'tadi.  Bu 
holatni  m ag'izli  nerv  tolalari  bo'ylab  qo'zg'alishini  katta  tezlikda 
(120  m/s.  gacha)  o'tishi  bilan  tushuntiriladi.
M ag'izsiz nerv tolalari  bo'ylab  q o 'zg 'alish   sekin  (1  dan  30 m/s. 
gacha) tarqaladi.  Bu esa nerv  membranasida bajariladigan va faoli- 
yat  potensiallarini  yuzaga  kelishiga  olib  keluvchi  ionli  jarayonlar 
tolaning  uzunligi  bo'ylab  har  bir  uchastkasidan  o'tadi.  Q o 'zg 'a- 
lishni  o'tish  tezligi  bilan  nerv  tolasining  orasida  m a'lum   bog'liq- 
lik  mavjud:  tola  qanchalik  y o 'g 'o n   bo'lsa.  q o 'zg 'alish   shuncha tez 
o'tadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---