Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари
249
Адабиётлар рўйхати:
1. «Баркамол авлод йили» давлат дастури. – Т.: «Ўзбекистон», 2010.
2. Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. – Т.: «Маънавият», 2015.
3. Басин Е.Я. Творчество и эмпатия. // «Вопросы философии», 1987, № 2. –С.
54-66.
4. Ғозиев Э.Ғ. Тафаккур психологияси. –Т.: «Ўқитувчи», 1990.
5. Ильин Е.П. Психология творчества, креативности, одаренности. – СПб.:
«Питер», 2009.
6. Туник Е.Е. Диагностика креативности: Тест Е.Торренса Адаптированный
вариант: Руководство. Стимульной материал. – СПб: «Речь», 2006.
7. Матюшкин А.М. Мышление, обучение, творчество. – М., Воронеж:
«Модэк», 2003.
BOLA SHAXSIDA SALBIY O’ZGARISHNI KELTIRIB CHIQARUVCHI
TASHQI TA’SIRLARNING PSIXOLOGIK –PEDAGOGIK ASOSLARI.
Feruza Haydarova Bobir qizi
Buxoro Viloyati Vobkent Tumani 27-maktab psixologi
Kalit so’zlar: Ijtimoiy muhit stress, kompyuterdan to’g’ri foydalanmaslik,
o’smirlik davri tashqi muhitni salbiy holatni chaqiradi.
Bola shaxsida salbiy o’zgarishni keltirib chiqaruvchi tashqi ta’sirlarga sotsium
muhim ahamiyatga ega. Bu ijtimoiy muhitni bola asta-sekinlik bilan o‘zlashtiradi. Agar
bola tug‘ilgandan keyin asosan oilada rivojlansa, uning keyingi rivojlanishi yangi va
yangi muhitlar-maktabgacha ta’lim muassasalari, maktab, maktabdan tashqari tarbiya
muassasalari, turli ko‘ngilochar maskanlarda kechadi. Yosh ulg‘aygan sari ijtimoiy
muhit “hududi” kengayib boradi. Bola qanchalik ko‘p muhitlarni o‘zlashtirsa, u
shunchalik keng doira hududini egallashga harakat qiladi. Bola doimo o‘zi uchun qulay
bo‘lgan uni yaxshi tushunadigan, unga hurmat bilan munosabatda bo‘ladigan muhitni
izlashga urinadi. Shuning uchun u bir muhitdan boshqa muhitga ko‘chib yuradi. Muhit
bolani shakllantirishda, uning ijtimoiy tajriba to‘plashida ijtimoiylashuv jarayoni uchun
muhim ahamiyatga ega.
Stress —bola shaxsida salbiy o’zgarishni keltirib chiqaradi . Shu jumladan
haddan tashqari zo’riqish, salbiy emotsiyalar yoki oddiygina zerikishga bo’lgan javob
reaktsiyasidir. Stress chog’ida inson organizmi yechim izlashga undaydigan adrenalin
gormoni ishlab chiqaradi. Kichik miqdordagi stress hamma uchun kerak, chunki bu
kishini fikrlashga, muammodan chiqish yo’lini topishga undaydi, stresssiz hayot
zerikarli bo’lar edi. Boshqa tomondan, agar stress juda ko’p bo’lsa, tana zaiflashadi,
kuchsizlanadi va muammolarni hal qilish qobiliyatini yo’qotadi. Maktab o’quvchilarida
asosan o’smirlarda ko’proq uchraydi. Sababi faqat men tushunchasi ko’payadi.
O’smirlar tashqi ta’sirlarga tez –tez uchrab turadi,masalan uyg’onish davri , ovoz
o’zgarishi, o’rtoqlari bilan munosabatlari va ota-onalarining ko’p hollarda sening
qo’lingdan hech narsa kelmaydi deb kamsitishlar stress olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |