Книга узб испр! gjck!indd

Qiziq ma’lumot
Trener  o’z  ixtiyoriga  ko’ra  ushbu  mavzuga  doir  boshqa  misollarni/
keyslarni  tanlashi  va  qo’llashi  mumkin  (ehtimol,  yangilangan  yoki 
mamlakat/hudud geografiyasiga javob beradigan). Muhim: misollarning 
ahamiyati va mavzu jihatdan mazmuni 5G haqidagi misolga o’xshash 
bo’lishi kerak.
Bizning timur bilan hikoyamizga qaytsak, siz nima deb o’ylaysiz, u haqidagi 
feyk boshqa insonlar unga qarshi harakat boshlashlariga sababchi bo’lishi 
mumkinmi? shubhasiz, mumkin edi. Timur ana shunday yaxshi odam 
emasligini eshitib, kimdir unga dars berishga qaror qilishi mumkin edi. Bu 
esa ma’naviy bosim ko’rsatish yoki hayoti uchun xavf tug’dirgan jismoniy 
nizo bilan yakunlanishi mumkin edi. Bu biz hali shunchaki uydirma kichkina 
axborot haqida gapiryapmiz. Feyk va uni qo’llashning asoratlari ana shunday 
bo’lishi mumkin.

---

61
  МM
Izquvarlar va uchar pingvinlar.
Keyinchalik feylarni aniqlash va ularning tuzog’iga tushmaslik mavzusiga 
alohida mashg’ulot bag’ishlanadi. Biroq, boshlanishi uchun feyklarga 
“qarshi ta’sir” ko’rsatishning asosiy qoidasini eslab qolish kerak: axborot 
tafsilotlariga e‘tibor berish.
Timur va skeyt haqidagi hikoyani eslaydigan bo’lsak, asl hikoyadagi 
haqiqatga yaqin elementlarda qisma qurilgan feykda o’zgartirilgan, yoki 
rost bo’lsa ham, uydirma ma’lumotlar bilan aralashtirilgan va natijada 
o’zlarining dastlabki mazmunini yo’qotgan ko’plab detallar qo’llanilgan 
edi (bu yerda trener, auditoriya Timur haqidagi soxta hikoyalarni 
detallashtirgan flipchartning varag’ini namoyish etishi mumkin).
Ushbu qoidani qo’llashni va bu yerda feyk bekitilganligini aniqlash uchun 
detallarni topishni o’rganish uchun, “Izquvarlar uchar pingvinlarga 
qarshi” mashqidan foydalanish mumkin.
Аuditoriya  ikkita  guruhga  birlashtiriladi  –  bu  izquvarlar  guruhlari. 
Guruhlarga bitta kichkina rolik namoyish etiladi.
Vazifa: ushbu rolik soxta yoki haqiqiy ekanligini aniqlash. Soxta bo’lsa, 
uning qaysi detallari buning feyk ekanligini aniqlashga yordam beradi.
Musobaqa elementirdan foydalanish ham mumkin: qaysi izquvarlar 
guruhi ko’proq to’g’ri detallarni to’plasa, o’sha guruh g’olib chiqadi.
Uchar pingvinlar bilan rolik:
https://www.youtube.com/watch?time_continue=80&v=9dfWzp7rYR4&
feature=emb_logo