Samarqand davlat universiteti Aminov I. B. Nazarov F. M

Mikroprotsessorli  xotira  (MPX) —  unchalik  katta  bo‘lmagan,  lekin  o‘ta  tezkor 

xotiradir (MPX ga murojaat qilish vaqti, ya‘ni bu xotiradan ma‘lumotlarni o‘qish, 

qidirish  yoki  yozish  vaqti  nanosekundlar  —  mikrosekundning  mingdan  bir 

ulushlari bilan o‘lchanadi).  

 

U  mashina  ishlashining  yaqin  taktlarida  hisoblashlarda  qatnashadigan 

ma‘lumotlarni  qisqa  vaqt  saqlash,  yozish  yoki  berish  uchun  mo‘ljallangan;  MPX 

mashinaning yuqori tezkorliligini ta‘minlash uchun ishlatiladi, negaki asosiy xotira 

(AX)  tez  harakat  qiladigan  mikroprotsessorni  samarali  ishlashi  uchun  kerak 

bo‘lgan ma‘lumotlarni qidirish, o‘qish va yozish tezligini har doim ham ta‘minlay 

olmaydi.  

 

Mikroprotsessorli  xotira  razryadliligi  mashina  so‘zidan  kam  bo‘lmagan  tez 

harakat  qiladigan registrlardan  tashkil  topgan.  Registrlarni  soni  va  razryadliligi 

turli  mikroprotsessorlarda  turlicha:  8086  MP  da  14  ta  ikki  baytli  registrlardan  to 

Pentium MP dagi turli uzunlikdagi bir nechta o‘nlab registrlargachadir.  

 

Mikroprotsessor  registrlari umumiy  vazifali  va  maxsus  registrlarga 

bo‘linadi.  

 

Maxsus registrlar turli adreslarni (xotira segmentlarining adreslari — A

segm

, 

xotira  yacheykalarining  segmentlar  ichida  siljish  adreslari  —  A

baza

,  A

qayd

, 

A

sil

 buyruqlar  va  b.  ),  amallarni  bajarilish  natijalari  va  SHK  ning  ish  rejimlari 

belgilarini (masalan, bayroqchalar registri) va b. saqlash uchun ishlatiladi.  

 

Umumiy  vazifali  registrlar universal  hisoblanadi  va  istalgan  ma‘lumotlarni 

saqlash  uchun  ishlatilishi  mumkin,  lekin  ularning  ba‘zilari  bir  qator  jarayonlarni 

bajarishda albatga ishlatilgan bo‘lishlari shart.  

 

MPX  registrlarining  tarkibi  va  vazifalari  to‘g‘risidagi  batafsilroq 

ma‘lumotlarni [4] ishda ko‘rib chiqish mumkin.