Surxondaryo viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududdiy markazi

O‘zbekistonning biofizika maktabi. 
 
Biofizika  ilmiy  maktabiga  70-
yillarda 
akademik 
B.O.Tashmuxamedov
 
tomonidan 
asos 
solindi. 
B.O.Tashmuxamedov  1985-1992  yillarda  O‘zFA  Fiziologiya  va  biofizika 
institutiga boshchilik  qildi,  keyinchalik  ushbu  institutni  uning  shogirdi  professor 
Po‘lat  Bekmurodovich  Usmonov  boshqardi.  Biofizika  maktabidan  tanilgan  
biologiya fanlari doktorlari 
Z
.U.Bekmuxametova, A.K.Qosimov, A.I.Gagelьgans, 
P.B.Usmonov, 
N.M.Mirsalixova, 
M.X.Gaynutdinov, 
M.U.To‘ychiboev, 

---

111 
 
R.N.Axmerov,  O.V.Krasilьnikov,  R.Z.Sabirov,  D.Kalikulov,  E.M.Maxmudova, 
I.G.Axmedjanov, B.U.Otaqo‘ziev, M.I.Asrorov, Z.Z.Gizzatulina
 etishib chiqdilar.  
B.O.  Toshmuxamedov  qo‘zg‘aluvchan  membranalarga  doir  tadqiqotlarni 
olib  bordi.  U  o‘z  shogird  va  xodimlari  bilan  birgalikda  nerv  hujayralaridagi 
natriy,  kaliy-ATFazaning  funksional  geterogenligini  aniqladi  va  buyraklarda 
ionlar  tashilishini  gormonal  boshqarilishing  sxemasini  ishlab  chiqdi.  SHu  bilan 
birga  mitoxondriyalar  va  sarkoplazmatik  retikulumdagi  kalьsiy  ionlarining 
tashilishiga  bog‘liq  bo‘lgan  hujayra  bioenergetikasi  yo‘nalishida  tadqiqot  ishlari 
olib bordi. 
B.O.Toshmuxamedov 
Respublikamizda 
membranalar 
faoliyatining 
fiziologik  boshqarilishini  o‘rganish  bo‘yicha  olib  borilayotgan  tadqiqotlarga 
boshchilik  qiladi  va  turli  xil  fiziologik  faol  moddalar  (gormonlar,  yurak 
glikozidlari,  zoo-  va  fitotoksinlar,  pestitsidlar,  hasharotlar  feromonlari, 
membranaaktiv  kompleksonlar  va  b.)ning  membranalarga  va  maxsus  membrana 
hosilalariga taьsir qilish mexanizmini o‘rganadi. Nerv impulьsi va ion kanali deb 
nomlangan  dasturni  bajarish  jarayonida  o‘z  xodimlari  bilan  birgalikda 
modifikator-toksinlar 
va 
kanaloformer-toksinlarni 
klassifikasiyaladi, 
membranalarning 
lipid 
asosiga 
taьsir 
etuvchi 
hamda 
qo‘zg‘aluvchi 
membranalarning natriy va kalьsiy kanallariga taьsir qiluvchi bir qator zaharlarni 
aniqladi.  
Universitet biofizika ilmiy  maktabi  O‘zFAning  boshqa  institutlarida ham 
o‘z  rivojini  topdi  va  topmoqda:  akademik 
T.F.Oripov
  rahbarlik  qilayotgan 
Bioorganik  kimyo  institutining  biofiziklari  guruhini  xaqli  ravishda  ushbu 
maktabda  tarbiya  topgan  olim  va  mutaxassislar  tashkil  etadi.  Professor 
B.A.Salaxutdinov  va  qator  iqtidorli  olimlar:  M.V.Ionov,  R.Ziyatdinova,  P.G. 
Kasimbetov  shular  jumlasidandir.  Biofizika  maktabining  boshqa  vakillari 
Biokimyo  institutida  (L.YA.YUkelson,  E.E.Gussakovskiy,  A.V.Shkinev  va  b.), 
Zoologiya 
va 
parazitologiya 
institutida 
(R.N.Axmerov, 
I.Kazakov, 
CH.R.Madierov)  o‘z  tadqiqotlari  bilan  mashhur  bo‘lib,  biofizika  hamda  u  bilan 
bog‘liq ishlarning rivojiga katta hissa qo‘shmoqdalar. 

---

112 
 
Akademik 
B.O.Toshmuxamedovning
  shogirdlari  dunyodagi  ko‘pgina 
ko‘zga ko‘ringan ilmiy markazlarda ijodiy-pedagogik mehnati bilan tanilmoqda: 
Los-Anjelesning  Kaliforniya  universitetida  O.N.Vagina,  O.A.Mareninova, 
R.R.Azimov, R.K.Azimova, I.Yoqubovdan iborat olimlar guruhi, Birmingemning 
Alabama  Universitetidagi  I.I.Ismoilov,  B.Berdiev,  D.Kalikulov,    YAponiya 
Milliy  Fiziologiya  institutidagi  R.Z.Sabirov,  I.F.Abdullaev,  A.X.To‘ychiev, 
Braziliyadagi 
Resifi 
Universitetidagi 
O.V.Krasilьnikov, 
L.N.Yo‘ldsheva, 
P.G.Merzlyak,  Bryussel  Universitetidagi  V.G.CHlenskiy,  London  Qirollik 
kollejidagi  A.Abramov,  Polshaning  Belostok  Unversitetidagi  M.V.Zamaraeva, 
Pusshinodagi RF FAning Biofizika institutidagi V.I. Ternovskiy va b. 
Akademik, davlat mukofoti sovrindori
, 
O‘zbekistonda xizmat  ko‘rsatgan 
fan  arbobi