Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

TA‟LIM JARAYONIDA O„QUVCHINI PEDAGOGIK-PSIXOLOGIK QO„LLAB-
QUVVATLASHDA DIAGNOSTIKANING AHAMIYATI 
 
Qodirova X.N., Andijon davlat universiteti 
o‟qituvchisi, [e-mail] 
Bolaning rivojlanishiga psixologik va pedagogik yordam munosabatlarni qo‗llab-
quvvatlash sifatida qaralishi mumkin: ularning rivojlanishi, tuzatilishi, tiklanishi. 
Ta‘lim jarayonida bolani psixologik-pedagogik qo‗llab-quvvatlashning maqsadi bolaning 
normativ rivojlanishini ta‘minlash (tegishli yoshdagi rivojlanish normasiga muvofiq). 
Psixologik va pedagogik yordamning vazifalari:
bola rivojlanishi muammolarining oldini olish;
rivojlantirish, o‗qitish, ijtimoiylashuvning dolzarb vazifalarini hal qilishda bolaga yordam 
(yordam): o‗qishda qiyinchiliklar, ta‘lim va kasbiy yo‗nalish tanlashda muammolar, hissiy-
ixtiyoriy sohaning buzilishi, tengdoshlar, o‗qituvchilar, ota-onalar bilan munosabatlar 
muammolari; 
o‗quv dasturlarini psixologik qo‗llab-quvvatlash; 
o‗quvchilar, ota-onalar, o‗qituvchilarning psixologik va pedagogik kompetentsiyasini 
(psixologik madaniyatini) rivojlantirish. 
Pedagogik-psixologik qo‗llab-quvvatlash bo‗yicha ish turlari (yo‗nalishlari): 
oldini olish; 
diagnostika (individual va guruh (skrining)); 
maslahat (individual va guruh); 
rivojlantirish ishi (individual va guruh); 
tuzatish ishlari (individual va guruh); 
psixologik ta‘lim va tarbiya: psixologik madaniyatni shakllantirish, o‗quvchilarning 
psixologik va pedagogik mahoratini rivojlantirish, o‗quv muassasalari ma‘muriyati, 
o‗qituvchilar, ota-onalar; 

---

311 
o‗quv va o‗quv dasturlari, loyihalari, qo‗llanmalari, o‗quv muhiti, ta‘lim muassasalari 
mutaxassislarining kasbiy faoliyati ekspertizasi. 
Rivojlantiruvchi ta‘lim tizimida korrektsiya va rivojlanish ishlarini farqlash mumkin 
bo‗ladi. 
Ta‘limning turli darajalarida (darajalarida) psixologik va pedagogik qo‗llab-quvvatlash 
vazifalari turlicha. 
Maktabgacha ta‘lim - rivojlanishdagi buzilishlarni erta tashxislash va tuzatish, maktabga 
tayyorgarlikni ta‘minlash. 
Boshlang‘ich ta‘lim – maktabda o‗qish uchun tayyorgarlikni aniqlash, maktabga 
moslashishni ta‘minlash, o‗quvchilarning o‗quv faoliyatiga qiziqishini oshirish, bilim va o‗quv 
motivatsiyasini rivojlantirish, mustaqillik va o‗zini o‗zi tashkil etish, o‗rganish istagi va 
qobiliyatini shakllantirish, ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish. 
Yuqori ta‘lim –yuqori sinfga o‗tishni qo‗llab-quvvatlash, yangi o‗quv sharoitlariga 
moslashish, shaxsiy va qiymat-semantik o‗z-o‗zini aniqlash va o‗z-o‗zini rivojlantirish 
muammolarini hal qilishni qo‗llab-quvvatlash, shaxsiy muammolar va ijtimoiylashuv 
muammolarini hal qilishda yordam berish, hayotiy ko‗nikmalarni rivojlantirish, nevrozning 
oldini olish, konstruktiv munosabatlarni o‗rnatishga yordam berish. Kasbiy yo‗naltirish va 
professional o‗zini o‗zi aniqlashga ko‗maklashish, mavjud muammolarni hal qilishda yordam 
berish (o‗zini o‗zi bilish, hayotning ma‘nosini topish, shaxsiy o‗ziga xoslikka erishish), vaqt 
nuqtai nazarini ishlab chiqish, maqsadlarni belgilash qobiliyati, psixosotsial kompetentsiya, ota-
onalar va tengdoshlar bilan deviant xatti-harakatlarning oldini olish, giyohvandlik, kabi 
illatlaradn xoli bo‗lishga qaratilgan. 
5. Psixologik va pedagogik tadqiqot usullarining tipologiyasi. 
Zamonaviy o‗quv amaliyotida yangi tushuncha paydo bo‗ldi - ta‘lim monitoringi. Bu 
pedagogik tizim faoliyati to‗g‘risidagi ma‘lumotlarni tashkil qilish, to‗plash, saqlash, qayta 
ishlash va tarqatish, uning holatini doimiy monitoringini va rivojlanishini prognozlashni 
ta‘minlaydigan tizimdir. 
Adadbiyotlar: 
1. Hasanboyev J., To‗raqulov X., Haydarov M., Hasanboеva O. Pеdagogika fanidan izohli 
lug‘at. T., ―Fan va texnologiya‖, 2008.
2. Педагогическая диагностика развития детей перед поступлением в школу / под ред. 
Т. С. Комаровой, О. А. Соломенниковой. — Ярославль: Академия развития, 2006. — 
144 с. 
3. Планируемые результаты начального общего образования / Л. Л. Алексеева, С. В. 
Анащенкова, М. 3. Биболетова [и др.] под ред. Т. С. Ковалевой, О. Б. Логиновой. — М.: 
Просвещение, 2009. — 120 с. — (Серия «Стандарты второго поколения»). 
 
 

---

312