Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar

MP - mikroprotsessor bloki; 
I -  interfeys  qurilmasi  -  uning  asosiy  vazifasi  magistral  kanali  va  ulanuvchi 
qurilmalarning axborot shakllari bo‗yicha muvofiqlashtirish. 
OXQ -  operativ  xotira  qurilmasi  SHKga  kiritilayotgan  axborotlarni  qabul  qilib 
olish, qisqa muddat davomida xotirlab turish va ularni joy-joyiga tarqatish; 

---

“Iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” 
-27- 
 
 
DXQ -  doimiy  xotira  qurilmasi.  Ushbu  xotira  SHK  ishlab  chiqarilayotgan 
davrda ma‘lumotnoma ko‗rinishidagi tez-tez ishlatib turiladigan axborotlar, ADPlari, 
ilovalar  va  axborotlar  bilan  to‗ldiriladi.  U  faqatgina  axborotlarni  o‗qish  rejimida 
ishlaydi. Unga qo‗shimcha axborotlar yozish mumkin emas. 
TXQ -  tashqi xotira qurilmasi, boshqacha  nomi  qattiq diskli  xotira  - vinchester 
deb  ham  ataladi.  Uzoq  vaqt  saqlanadigan  va  kerakli  vaqtlarda  ishlatiladigan 
axborotlarning hammasi TXQ - vinchesterda saqlanadi. 
Klaviatura -  SHKga  axborotlarni  va  buyruqlarni  klavishalar  orqali  kiritish 
uchun xizmat qiladi. 
Printer -  SHKdan  chiqariladigan  axborotlarni  qog‗ozga  chop  etib  chiqarish 
uchun mo‗ljallangan. 
Monitor -  displey  ekrani  bo‗lib,  unda  SHKda  bajarilayotgan  ishlar,  buyruqlar, 
axborotlar, ular  bilan  vizual  tanishish  va  kerak  bo‗lsa,  o‗zgartirishlar  kiritish  uchun 
xizmat qiladi. 
Boshqaruv,  adreslar  va  ma‘lumotlar  shinalari  magistral  shinalar  bo‗lib, 
mikroprotsessor  bilan  ulanuvchi  qurilmalarni  ulash  va  mos  ravishda  buyruq  va 
axborotlarni  qurilmalar  va  MP  orasida  ayirboshlash  uchun  xizmat  qiladi. Ular  juft-
juft  simlarning  to‗plami  sifatida  magistral  tarkibi  shaklida  yasalgan.  Shinalarning 
umumiy  miqdori  -  56  juft  simlar  to‗plamidan  iborat.  Shundan  boshqaruv  shinasi  20 
juft simdan, adreslar va ma‘lumotlar shinalari mos ravishda 18 juft simlardan iborat. 
Magistral  shinalarning  yuklama  quvvati  bir  vaqtning  o‗zida  ketma-ket  MPga  8  ta 
qurilma  ulanishiga  kuchi  yetadi. SHKlarning  sifati  va  narxi  MPning  turi,  tezligi, 
yordamchi  soprotsessorlarning  mavjudligi  (soni),  tezkor  va  tashqi  xotiralar  sig‗imi, 
shuningdek, MP tarkibidagi taktli chastotalar generatorining tezligi bilan belgilanadi. 
Qo‗shimcha tashqi qurilmalar SHKning tizimli blokidan tashqa-rida joylashadi. 
Bular - printer, sichqoncha, djoystik va boshqa qurilma-lardir. 
Tizimli  blok  ichiga joylashtiriladigan  qo‗shimcha  ichki  qurilmalarga  modem 
yoki faks-modem, kompakt disklar uchun diskovod, strimmer va boshqalar kiradi. 
Boshqa turdagi SHKlar bilan moslashuvchan qurilmalar ishini boshqarish uchun 
turli xil usullarda ulanadigan elektron sxemalar-kontrollerlardan foydalaniladi.