|
295
17.1-rasm. Sug‘urta xizmatlari ko‘rsatish jarayonida taqsimotning o‘rni
Xizmatlarini taqsimlash kanalining ishtirokchilari sotish faoliyatining har xil
turlarini qamrab oladi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri sotish. Mijozlarga xizmatlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri sotish xizmat
ko‘rsatuvchi tomonidan bevosita, vositachilarsiz amalga oshiriladi. Jumladan,
mexmonxona xizmatlarida bronlashtirishga buyurtmalar jismoniy shaxslardan yoki
ular ishlaydigan firmalar va tashkilotlardan tushadi. Sotishning mazkur turiga
«ko‘chadan», ya’ni oldindan buyurtma qilmasdan keladigan mehmonlarga nomerlarni
sotishni ham kiritish mumkin. Odatda bunday xizmatdan mazkur mehmonxonada
ilgari ham yashagan va o‘ziga ko‘rsatilgan xizmatlardan qanoatlangan shaxslar
foydalanadi.
Bunday mehmonlar biron-bir skidka yoki imtiyozlarga da’vogar bo‘lmasa-da,
mehmonxonaning juda muhim mijozlari hisoblanadi va ularga doim alohida e’tibor
beriladi. Ayrim mehmonxonalarda «veteranlar» uchun maxsus yashash sharoitlari
belgilanadi, ularga faxriy diplomlar beriladi va ular har kelganida «pablik rileyshnz»
bo‘yicha maxsus tadbirlar o‘tkaziladi.
Odatdagi amaliyotda to‘g‘ridan-to‘g‘ri bronlashtirish ulushi kamida 10-15% ni
tashkil etadi va mehmonxona uchun ancha foydali hisoblanadi, chunki vositachiga haq
to‘lash bo‘yicha belgilangan xarajatlar tejab qolinadi.
Vositachilar orqali sotish. Sotish faoliyatining mazkur turi turizm sohasidagi
vositachilik bo‘g‘inlari orqali amalga oshiriladi. Bunday bo‘g‘inlar qatoriga turagentlar
va turoperatorlarni, turistik klublar va kasaba uyushmalarini, aviakompaniyalar va
boshqa transport tashkilotlarini, xususiy tashabbuskor vositachilarni kiritish lozim.
Mehmonxona ular bilan o‘zaro munosabatlarni shartnoma asosida quradi. Olingan
bronlashtirish uchun vositachilarga vositachilik xizmatlari yoki buyurtma qilingan
xizmatlar summasining 10-12,5 foizgacha miqdorda vositachilik haqi to‘lanadi.
Sotuvdan oldingi
tayyorgarlik
Sotuv
Hodisa
Sug’urta hodisasini
boshqarish oldingi
tayyorgarlik
Tugatish
jarayoni
296
Vositachilar bilan ishlaydigan mehmonxonalar agentlar ularga mijozlar topib
berishini yodda tutishlari lozim. Mehmonxonalar keyinchalik hamkorlik qilishni
kafolatlash uchun agentlar orqali o‘rinlarni rezervlashtirgan mehmonxonalarda yaxshi
taassurot qoldirishga harakat qilishlari kerak. Xizmat ko‘rsatishga buyurtma agentdan
kelgan holda, mehmonxonaning mehmondo‘st egalari ikkita foydalanuvchiga: mijoz
va vositachiga ega bo‘ladi.
Korporativ sotish. Mehmonxona nomerlarini korporativ sotish deganda
korporativ mijoz, chunonchi: savdo, sanoat, moliya korxonasi yoki boshqa korxona,
korxona yoki tashkilotdan tegishli shartnomaning amal qilish davri mobaynida
ularning xodimlarini joylashtirishga buyurtmalar olish tushuniladi. Korporativ
mijozlarga imzolangan shartnomada nazarda tutilgan mo‘ljallangan tunashlar
miqdoriga qarab, maxsus imtiyozli narxlar belgilanadi.
Qoida tariqasida, yirik korporativ mijozlar – xalqaro korporatsiyalar
vositachilarni chetlab o‘tib, o‘zlarida tashkil etilgan turistik bo‘limlar orqali
mehmonxonalar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalar o‘rnatadi.
Korporativ mijozlar mehmonxona korxonasi uchun iqtisodiy jihatdan foydali
hisoblanadi.
Birinchidan, ular mehmonxonalar rejalashtirilgan vaqt oralig‘ida zarur mijozlar
bilan yuklanishini ta’minlaydi. Shu sababli mehmonxonaning marketing xizmati dam
olish va bayram kunlariga, shuningdek pasxa, yozgi va Rojdestvo ta’tillari davriga
turistik agentlarga nomerlar sotilishiga e’tiborni qaratadi.
Ikkinchidan, korporativ mijozlar o‘zi uchun, qoida tariqasida, qimmatroq
nomerlardan foydalanadi va ularga vositachilik haqi to‘lanmaydi.
Uchinchidan, korporativ mijozlar mehmonxonalarda qo‘shimcha potensial
qiziqish uyg‘otadi. Ma’lumki, yirik xalqaro korporatsiyalar har yili dunyoning turli
mamlakatlaridagi o‘z dilerlari va hamkorlari uchun konferensiyalar o‘tkazadi. Bunday
tadbirlarga yuzlab va hatto minglab ishtirokchilar yiQiladi, ularga, joylashtirishdan
tashqari, bu yerda bo‘lish va har xil xizmatlar ko‘rsatish dasturini ishlab chiqish talab
etiladi. Mehmonxonalarning boshqaruvchilari ta’biri bilan aytganda: «Menga har yili
bitta yoki ikkita konferensiya bering va men korxonangizning moliyaviy ahvolini
297
yaxshilayman». Shu sababli mehmonxonalar bunday mijozlar uchun o‘zaro keskin
kurash olib boradi va unda yaxshiroq narxlarda sifatliroq xizmatlar ko‘rsatgan
mehmonxona g‘olib chiqadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
