Қадимги юнон-рим тарихи

Xettlar 
 
1906-yil  arxeologlar  hozirgi  Turkiyada    Bo`g`ozqoya  qishlog`i  yaqinida  qadimgi  Xett  
poytaxti  –  Xattusi    shahri  qazib  ochilgan.  Arxeologlar  podsho  saroyi      xarobalarini  qazib  
ochganlarida   mixxat bilan  qoplangan  o`n  minglab  taxtachalar   topilgan. 1916-yilda  chex olimi 
Grozniy  bu yozuvlarni  tadqiq qilib,  ularni o`qishga muvaffaq bo`ldi. 
 
 
Shunday  yozuvlardan  biri  er.  avv.    XIII  asr  o`rtalarida    hukmronlik  qilgan  xett  podshosi 
Arnuvandashani  qandaydir  zodagon    ayolga  sovg`a  qilgan  qo`rg`oni  va  boshqa  narsalar    sanab 
o`tiladi: 
“ 26 erkak, 16 bola, 4 kichik bola, 30 ayol,  11 qizcha, 2 kichkina qizcha, 1 qari erkak, 1 qari ayol,  
jami 91 bosh;  ularni ichida – 6 qurolsoz, 2 oshpaz, 1 tikuvchi,  Famorey kiyimini tikuvchi kishi, 1 
charmgar,    1  temirchi.  Erkaklar,  ayollar,    bolalar”.    Keyin  poda,  yer  ulushi  sanab  o`tyiladi  va 
xulosada  bir  oila  “Tivataparasha  uyi”  nommanom  tarkibi  beriladi.    “1  erkak  –  Tavataparash,  1 
bola – Xaruvandulish, 1 ayol – Aziyash, 2 qiz – Annitish v a Shantaviyash, jami  5 bosh”. 
Er. avv. XV asr oxirida  hukmronlik qilgan  podsho Suppilulium o`z g`olibona   yurishlarini 
tasvirlaydi:  
“Akiyani, Araxati podshosini va  uni jangchilarini  ularni mulklari bilan  birga asir oldim 
va  Xett    mamlakatiga  olib  ketdim.  Men    Nuxashish  mamlakatiga  yurish  qilganimda  uni  barcha 
mamlakatini  egalladim. Podsho o`ldirildi,  uni onasi, uni  akalari,   uni o`g`illarini     asir oldim va   
Xettlar mamalakatiga  olib ketdim … 
Kadesh podshosini  uni o`g`li,  uni jangchilari,  uni akalari va  barcha mulki bilan asirga oldim 
va    Xettlar  mamlakatiga  olib  ketdim  …  Tushrattini    mag`rurligi  uchun  bir  yil  davomida    bu 
mamlakatlarni  taladim  va Xettlar mamlakatiga  olib ketdim”.