Ldoshev, Q. Muftaydinov, V. Abdurahmonov

Mulkchilik va  mulkdorlik  haqida
Ibn Xaldun iqtisodiy ta’limotida mulkchilik munosabati va odamlarning 
mulkdor bo‘lish masalasi alohida mavzudir.  Uning fikricha, inson shunda 
kamolotga erishadiki, agar uning timsolida ishlab chiqaruvchilik faoliyati 
bilan mulkdor bo‘lishlik mushtaraklik kasb etsa.
«Mulkdor  bo‘lish  insonning  eng  muqaddas  huquqi,  -  deydi  u,  - 
insoniyat jamiyatining vujudga kelishi ham odamlarning mulkdor bo‘lishiga 
intilishlaridandir».  Demak, mulkdor bo‘lish, xususiy mulkka egalik qilish 
insonning qonuniy, obyektiv va huquqiy zaruratidir.  Shuning uchun davlat 
munosabatlari  nafaqat  boshqarishga,  balki  ulami  boshqarishni  tartibga 
solib turishga majburdir.
Agar Ibn Xaldunning mulkdorlik,  xususiy mulkchilik haqidagi qarash- 
lariga bugungi sivilizatsiya nuqtayi  nazaridan qarab tahlil etilsa,  iqtisodiy 
erkinlik inson uchun yot narsa emas,  uni  mulkdorlik huquqidan mahrum 
etuvchi siyosiy kuchlargina bu umuminsoniy haqiqatni inkor etganlar va 
hatto uni paymol etishgani ayon bo‘ladi.  Inson huquqlari Deklaratsiyasida, 
barcha demokratik davlatlar konstitutsiyalarida qayd etilgan odamlarning  " 
xususiy mulkdorlik huquqi haqidagi qoidalar Ibn Xaldun ta’limoti asosida 
qonunlashtirilgan deyishimiz mumkin.  Shu nuqtayi nazardan O‘zbekiston 
Konstitutsiyasida,  Prezidentimiz  I.  Karimovning  asarlarida  odamlarni 
mulkdor qilmay turib iqtisodiy va siyosiy islohotlar o ‘z maqsadiga erisha 
olmasligi  to ‘g‘risidagi  xulosalar  ulug‘  bobokalonimiz,  Sharq  iqtisodi 
ilmining dahosi  Ibn  Xaldun qarashlari bilan  chambarchas bog‘liqdir.