A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

Aluminiy  rudalaridan  aluminiy  oksidini  olish  tabiiyki,  ruda­
ning  tarkibidagi  begona  jinslaming  o ich am i  va  miqdorlari  turlicha 
b o iad i.  Shu  bois  aluminiy  rudalaridan  aluminiy  oksidi  olish  usullari 
ham turlichadir:
• ishqorli usul;
• kislotali usul;
• elektrotermik usul.
80

---

Ishqorli  usulda  dastlab  boksit  maxsus  pechda  qizdirilib,  keyin 
maxsus  tegirmonlarda  kukun  holiga  kelguncha  maydalanadi.  So‘ngra 
unga  ma’lum  miqdorda  soda  va  ohaktosh  kukunlari  qo‘shilib 
aralashma hosil  qilinadi.  Bu  aralashma bo‘yi  80-150 m,  diametri 2,5 - 
5  m  li  sekin  aylanuvchi  barabanli  pechda  1100°C  haroratgacha 
qizdiriladi.
Olingan  massa  maxsus  bakda  60°C  haroratli  suv  bilan  ishlanadi. 
Natijada natriy alyuminat va natriy ferritlar suvda eriydi,  kalsiy silikat 
esa  suvda  erimay,  bak  tagiga  cho‘kadi.  Keyin  esa  bu  eritma  bakdan 
chiqarilib,  maxsus  idishda  gidrolizlanadi.  Bunda  natriy  ferrit  temir 
(III)  -gidroksid  tarzida  cho‘kib  ajraladi.  Qolgan  eritma  suv  quyilgan 
maxsus  idishda  karbonat  angidrid  bilan  ishlanib,  aluminiy  gidroksidi 
olinadi.  Aluminiy  gidroksidi  cho‘kma tarzida ajraladi,  natriy  karbonat 
esa  eritmada  qoladi.  Aluminiy  gidrooksid  idishdan  olinib,  filtrlanadi, 
so‘ngra  aylanadigan  qiya  pechda  950-1200  °C  haroratgacha 
qizdiriladi. Bunda u parchalanib aluminiy oksidi hosil bo‘ladi.