To‘rtinchidan, qarz berish, qarzni undirish vositalari orqali
iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirishga erishiladi. Masalan, bank krediti
hisobidan qurilayotgan qo‘shma yoki xorijiy korxonalar respublikaning
va jahon bozorining ehtiyojini qondirsa, bu hol kreditning iqtisodiyotni
rivojlantirishdagi funksiyasining ijobiy amal qilganligidan dalolat
beradi. Va aksincha, kredit xalq xo‘jaligiga turli yo‘llar bilan asossiz
ravishda ko‘p berilsa va oqibatda pul massasi ko‘payib, milliy pul
qadrsizlansa yoki olingan xalqaro kreditlardan samarali foydalanilmasa
va mamlakat o‘zining boshqa daromad manbalari, masalan, oltinini
sotish hisobidan kreditni qaytarsa, bu hol kredit funksiyasining salbiy
amal qilganligidan dalolat beradi.
[183]. Kreditga bo‘lgan talab qaysi usulda va muddatda, kim
tomonidan qondirilishiga va qarz oluvchilarga taklif qilinishiga qarab,
kredit bir necha turlarga bo‘linadi (40-jadval).
Uzoq muddatli kreditlashda kreditlar 3-5 yil muddatda beriladi. 1
yildan 3-5 yilgacha bo‘lgan kreditlar o‘rta muddatli kreditlar deyiladi.
Qisqa muddatli kredit berishda kreditlar bir necha oydan bir yilgacha
bo‘lgan muddatda beriladi. Bu turdagi kreditlar:
aylanma kapitalni to‘ldiruvchi;
qurilish maqsadida olinadigan «oraliq»;
qimmatli qog‘ozlar dilerlariga beriladigan;
301
Do'stlaringiz bilan baham: |