Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

12-jadval. 

Aktivlarning taxminiy normativlari 

 

№ Aktivlar 

Bazis 

yil 

Joriy yil 

Tafovut 

1. 

Yuqori likvid aktivlar 

45,1 

48,5 

+3,4 

2. 

Joriy likvid aktivlar 

28,2 

23,3 

-4,9 

3. 

Uzoq muddatli likvid aktivlar 

- 

- 

- 

4. O‘rta 

muddatli 

aktivlar 

4,6 

4,2 

-0,4 

5. Nolikvid 

aktivlar 

22,1 

24,0 

+1,9 

 Jami 

aktivlar  100 

100 

0 

 

Keltirilgan ko‘rsatkichlarning pasayishi bankning resurslar barqaror 

bo‘lmagan manbalarga tayanganligi yoki bank portfelidagi yuqori likvid 

Yuqori darajali likvid aktivlar 

N

yud

= 

Talab qilib olinadigan schyotdagi bank majburiyatlari 

Joriy likvidli aktivlar summasi 

N

lb

=   30 kungacha muddat ichida talab qilib olingun-

cha schyotdagi bank majburiyatlari 

 

To‘lov muddati bir yildan oshiq bo‘lgan aktivlar summasi 

N

um

= 

To‘lov muddati bir yildan oshiq bo‘lgan bank majburiyatlari 

---

 

124

aktivlar ulushining kamayganligini anglatadi. Bu yerda bank likvidligini 

tahlil qilinayotgan davr (oylik, choraklik, yillik) mobaynida o‘zgarishlar 

tendensiyasiga ahamiyat berilishi va  o‘zgarishlar ahamiyatini hamda 

xarakterini o‘tgan davrlarga nisbatan baholashi, resurslar jalb qilishning 

o‘tgan va joriy strategiyalarini baholashi, shuningdek, imkoni bo‘lsa, 

o‘xshash banklar bilan qiyoslash lozim. 

Shuni qayd qilish lozimki, yuqorida keltirilgan likvidlik koeffitsi-

yentlari o‘z-o‘zidan likvidlikning yetarliligi bo‘yicha aniq ma’lumot 

bermaydi. Ularga umumiy bahoning bir qismi sifatida qarash kerak. 

Shuning uchun ham, bank rahbariyati yuqorida likvidlik ko‘rsat-

kichlaridan tashqari o‘zining likvidlik ko‘rsatkichlari to‘plamini ishlab 

chiqish va undan foydalanish kerak. Bu ko‘rsatkichlar mazmunli bo‘li-

shi va har doim bankning moliyaviy holatini baholovchi boshqa ma’lu-

motlar bilan birgalikda baholanishi lozim. 

[83]. O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bank Boshqaruvi tomonidan 

1998-yil 9 noyabrda tasdiqlangan 242-sonli «Tijorat banklari tomonidan 

aktivlar sifatini tasniflash, ular bo‘yicha yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan 

yo‘qotishlar o‘rnini qoplash uchun tashkil etiladigan zaxiralarni shakl-

lantirish va ulardan foydalanish tartibi»ga binoan aktivlar quyidagi toifalar 

bo‘yicha tasniflanadi (13-jadval). 

Aktiv bir toifadan ortiq toifalarda tasniflanishi ham mumkin. 

Summasi asosiy qarzning to‘lanmagan qiymatidan kam bo‘lgan ta’-

minotga ega muammoli ssuda quyidagicha tasniflanishi mumkin (ta’-

minot sotilishi mumkin bo‘lgan bozor mavjudligi sharti bilan): 

 

qiymati ta’minotning bozor qiymatiga teng bo‘lgan asosiy qarz 

qismi odatda substandart sifatida tasniflanadi; 

 

asosiy qarzning qolgan qismi ushbu bo‘limda ko‘rsatilgan 

tartibda shubhali yoki umidsiz kabi tasniflanadi.