Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

 

10-jadval. 

Tijorat banklarning aktivi va uning turi 

 

№ Aktivlar 

% 

1.   Kassadagi 

naqd 

va 

unga tenglashtirilgan pullar 

0,2 - 12,9 

2.    Kreditlar (ssudalar) 

19,9 - 83,2 

3.    Investitsiya va qimmatli qog‘ozlar 

2,1 - 23,9 

4.    Boshqa turli aktivlar 

0,2 - 7,8 

 Jami 

aktivlar 

100 

 

 

 ikkinchi o‘rinda investitsiya va qimmatli qog‘ozlar bilan bo‘la-

digan operatsiyalar tashkil qiladi – 2,1 foizdan to 23,9 foizgacha; 

 

 uchinchi o‘rinda kassadagi naqd pullar – 0,2 dan 12,9 foizgacha; 

 

 boshqa turli aktivlar, ya’ni asosiy fondlarga qo‘yilmalardan 

tortib, to bankning turli hisob operatsiyalarigacha – 0.2 foizdan to 7,8 

foizgachani tashkil qiladi. 

[81]. Balans aktivlari risk darajasi bo‘yicha 0, 20, 50, 100 foizli to‘rt 

guruhga bo‘linadi. Har xil toifali aktivlar nisbiy tavakkal-chiligi o‘z 

---

 

119

zimmasiga majburiyatlarni qabul qilgan shaxs turi va garov yoki kafolat 

tavsifiga bog‘liq. Masalan, naqd pul 0 foizli tavakkalchilik darajasiga 

ega bo‘lsa, tijorat kreditlari 100 foizli tavakkalchilik toifasiga kiradi. Bu 

tijorat kreditlari kapitalining muayyan summasi bilan to‘liq ta’min-

langan bo‘lishi kerakligini anglatadi. 

Tavakkalchilikni hisobga olgan holdagi aktivlar summasi har bir 

aktiv balans summasini unga tegishli tavakkalchilik miqdoriga ko‘pay-

tirish va tavakkalchilik bo‘yicha aniqlangan aktivlar yig‘indisi orqali 

topiladi. Quyida bank aktivlari toifalarining ta’rifi keltirilgan (11-

jadval). 

Tavakkalchilik darajasi hisobga olingan aktivlar summasi hisob-ki-

tob qilinganda balansdan tashqari barcha vositalar hisobga olinadi. Ichki 

bozorda tuzilgan forvard,  svop bitimlari, sotib olingan opsionlar va 

shunga o‘xshash boshqa (derivativ) vositalar bundan mustasno.