8-mavzu. Qarag‘ay simonlar sinfi Reja

---

8-mavzu. Qarag‘ay simonlar sinfi 

Reja: 

1.  Kordaitlar  qabilasiningning  kelib  chiqishi  va  tuzilishidagi  o‘ziga  xos 

xususiyatlar. 

2.  Ginkgolar qabilasiga mansub Ginkgo bilobaning tuzilishidagi xususiyatlar. 

3.  Qubbalilar (igna barglilar) qabilasining morfologik tuzilishi, ko‘payishi va 

hozirgi kunda tarqalgan oilalari. 

 

Tayanch  ibora  va  atamalar:  nutsellus,  endosperm,  qubba,  anteridial  va 

protallial hujayralar, smola yo‘llari, chang nayi. 

Kordaitlar qabilasi — Cordaitales 

 

Bu  qabilaga  mansub  o‘simliklarning  paydo  bo‘lish  davri  paleobotanik 

ma’lumotlarga  qaraganda  paleozoy  erasining  toshqo‘mir  davriga  to‘g‘ri  keladi. 

Karbon davrida kordaitlar har ikkala yarim sharlarda keng tarqalgan. Ular balandligi 

30 metrga qadar keladigan chiroyli o‘simliklar bo‘lgan. Poyasining faqat uch qismi 

shoxlangan.  Barglari  qattiq,  bandsiz  lansetsimon  ingichka  bo‘lgan.  Tashqi 

ko‘rinishiga ko‘ra kordaitlar qozirgi qubbalilarni eslatgan (96-rasm). 

Kordaitlar bir yoki ikki uyli o‘simliklar bo‘lib, erkak va urg‘ochi qubbalari 

alohida-alohida barg qo‘ltig‘ida joylashgan. Mikrosporofillar qipiqsimon bir necha 

mikrosporangiy  (changdon)li,  megasporofillar  ham 

qipiqsimon  tuzilishli,  uchida  bittadan  urug‘murtak 

joylashgan. 

Urug‘murtakda 

sagovniklarning 

urug‘murtagi singari chang yo‘li, ikki qavat intigumentli 

yopqich  qatlam  etli,  qalin,  shirali  ichki  qatlam  hamda 

ingichka yog‘ochlangan tashqi qatlamdan iborat bo‘lgan. 

Urug‘lanish  barcha  qazilma  holda  uchraydigan  ochiq 

urug‘lilar  singari  spermatozoidlar  yordamida  bo‘lgan. 

Urug‘murtak  to‘liq  yetilmagan.  Balki  sagovniklarning 

urug‘murtagi  singari  uning  yetilishi  uzilib  tushgandan 

so‘ng yerda davom etgan bo‘lishi mumkin. 

Kordaitlarning  sagovniklar  bilan  o‘xshashlik 

xususiyatlari  ularning  qadimiy  ajdodlari  bir  xil 

o‘simliklar bo‘lgan deb xulosa qilishga undaydi. Lekin 

ularning  plaunsimonlar  bilan  ham  bog‘liqlik  tomonlari 

bor degan fikrlar ham yo‘q emas.