Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti n. Q. Yo‘ldoshev, D. T. Yusupova sifat menejmenti toshkent – «iqtisodiyot» – 2019



Download 2,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/214
Sana31.12.2021
Hajmi2,18 Mb.
#230891
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   214
Bog'liq
sifat menejmenti adabiyoti

 
 
1.3. Sifatni boshqarish nazariyasining rivojlanish bosqichlari 
 
 


34 
Sifatni boshqarish taraqqiyotini muhokama etish uchun  A.V. Glichev va V. E. 
SHvets  yondoshuvlari  asosida  tuzilgan  quyidagi  davriy  bo‗linishlarga  asoslanish 
mumkin: 
1.  Sifat bo‘yicha jarayonlarni tashkil qilishning individual shakli. 
2.  Sifat bo‘yicha jarayonlarni tashkil qilishning sex shakli. 
3.  Sifat bo‘yicha jarayonlarni tashkil qilishning sanoat (industrial) shakli: 
a) Sifat nazorati, Teylor tizimi – (XIX a. oxiri – XX asrning 20 yy.); 
b) Sifatni statistik usullar asosida nazorat qilish – (XX asrning 20–50 yy.);  
v) Sifat boshqaruvi – (XX asrning 50–80 yy.).  
4.  Postindustrial  davr,  Sifatni  yalpi  boshqarish  (TQM)  –  (XX  asrning  80 
yillaridan – hozirgi kunga qadar). Jahonda sifatni boshqarish taraqqiyotining tarixan 
ilk  bosqichi  –  sifat  bo‗yicha  ishlarni  individual  ravishda  tashkil  qilish  shakli  bilan 
bog‗liq  bo‗lgan  davriga  to‗g‗ri  kelgan.  Bu  shakl  manufakturaga  qadar 
hunarmandchilik  ishlab  chiqarishi  uchun  xos  bo‗lgan.  Bunday  shaklning  mazmuni 
shundaki, bir ishchi mahsulotni yaratish, tayyorlash va sotish borasidagi masalalarni 
mustaqil  o‗zi  hal  qilib,  sifati  uchun  ham  barcha  javobgarlikni  o‗z  zimmasiga  olgan 
(boshqalar esa bu javobgarlikka tortilmagan).  
Sexlarda, keyinchalik  esa,  manufakturalarda ishlab  chiqarishga  o‗tilganda, sifat 
bo‗yicha  faoliyatni  tashkil  qilishning  shunga  mos  bo‗lgan  –  sex  shaklining  ajralib 
chiqqani  haqida  gapirish  mumkin.  Aynan  shu  shakl  uchun,  vazifalarning 
taqsimlanishi va sifat uchun javobgarlik xosdir. Bunda nazorat va tekshiruv vazifasi 
ustaga  yuklangan  bo‗lib,  u  umumiy  javobgarlikni  o‗z  zimmasiga  olgan,  ishchi  esa 
o‗ziga yuklangan ishning sifati uchun javob bergan.  
Ommalashgan  sanoat  ishlab  chiqarishining  rivojlanishi,  miqyosini  o‗sishi, 
yiriklashishi  va  ixtisoslashuvini  yanada  chuqurlashuvidan  so‗ng,  sifat  bo‗yicha 
faoliyatni  tashkil  qilish  shakli  butunlay  yangi  industrial  davrga  qadam  qo‗yadi. 
Sifatni boshqarishning ilmiy uslublari va tamoyillarining yaratilishini asosan shu davr 
bilan  bog‗laydilar.  Bu  davrga,  yuqorida  aytilganidek,  uch  konsepsiya  nuqtai 
nazaridan qaraladi:             
1) Sifat nazorati, Teylor tizimi;  


35 
2) Sifatni statistik usullar asosida nazorat qilish, SCQ;  
3) Sifatni umumiy nazorat qilish, TQS. 
 Sifatni  umumiy  boshqarish  konsepsiyasi  (TQM)  –  yuqorida  ko‗rsatilgan  uch 
konsepsiyaning  taraqqiy  etgan  hosilasi  hamda  jamiyatning  postindustrial  rivojlanish 
davriga  o‗tishi  natijasidir.  (1.2-jadval).    Bu  konsepsiyalar  to‗g‗risida  keyingi 
paragrafda  alohida  to‗xtalib  o‗tamiz.Sifat  menejmenti  ildizlari  ilmiy  boshqaruv 
maktabi  –  ―Scientific  Management‖da  1885-1920  yillarda  shakllana  boshlagan. 
F.U.Teylor  tomonidan  ishlab  chiqilgan  sifat  boshqaruvining  ilk  usullari,  mahsulot 
ishlab  chiqarilganidan  keyingi  nazorati  bilan  bog‗liq  bo‗lgan.  Teylor  tizimida, 
shablon  va  kalibr  kabi  o‗lchov  asboblari  qo‗llanilgan  edi.  Teylor  tizimi 
muvaffaqiyatli  ishlashini  ta‘minlash  maqsadida,  ilk  marta,  sifat  bo‗yicha  nazoratchi 
lavozimini  joriy  etish  zaruriyati  asoslab  berilgan,  mahsulot  sifatiga  ta‘sir  etishning 
shakl va usullari, yaroqsiz mahsulot chiqaruvchilar uchun jarima solish tizimi ishlab 
chiqilgan edi. 

Download 2,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   214




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish