O`zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi

 
Yordamchi  maktabda    yozma  nutqning  buzilishlarini  to‟g‟rilash 
bo‟yicha logopedik ishlarning o‟ziga xos tomonlari 
 
Aqli  zaif    o‘quvchilarda  yozma  nutqdagi  buzilishlarni  bartaraf  yetishda  
oliy nerv faoliyatining o‘ziga xos tomonlarini, aqli zaif bolalarni psixopotologik 
o‘ziga xosliklarini ham hisobga olish zarur.  

---

 
Shu  munosabat  bilan  yordam  maktabda  o‘qish  va  yozuv  buzilishlarini 
korreksiyalash  (to‘g‘rilash),  idrok  qilish  faoliyatining,  qiyoslashning,  analiz  va 
sintezning  rivojlanishi  bilan  uzviy  bog‘langan  bo‘lishi  kerak.  Masalan,  fonetik 
jihatdan  yaqin    bo‘lgan  tovushlarni  qiyoslashdan  keng  foydalaniladi  (akustik, 
artikulyator  –  akustik,  disgrafiya,  fonematik  disleksiya),  shuningdek,  gap 
qurilishining  analizi,  so‘zning  tovush  bo‘g‘in  strukturasining  analizi  va  ko‘rish 
analizi – sentizidan ham keng foydalaniladi.  
 
Yordamchi  maktabda  yozma  nutq  buzilishlarini  bartaraf  qilishda  turli 
psixik  funksiyalarni, yeng  kichik   shakllaridan boshlab,  rivojlantirish  zaruriyati 
tug‘iladi. Xususan, fonematik analiz va sentizning rivojlantirilishi unli tovushni 
boshqalari  doirasida  ajratib    ko‘rsatishdan  boshlanadi.  O‘qish  va  yozuvdagi 
buzilishlarni  bartaraf  qilish,  og‘zaki  nutq  buzilishlarini  sistema  sifatida  
to‘g‘rilash bilan uzviy  bog‘liq ravishda o‘tkaziladi.  
 
Aqli zaif o‘quvchilarning o‘qishdagi buzilishlari 1-sinfdayoq ya‘ni yozuv 
jarayonining  2-sinfdagi    buzilishlaridan    oldin  namoyon  bo‘ladi.  Buni  aqli  zaif 
bolalarda    o‘qish  jarayoniga    qaraganda    kechroq    o‘zlashtiriladigan    yozuv 
jarayonining  murakkabligi bilan  tushuntirish mumkin. Shu sababli  yordamchi 
maktabda    logopedik    ishni  o‘qishdagi    buzilishlarni    to‘g‘rilashdan  boshlash 
lozim.    Bir  vaqtning  o‘zida    dsgrafiya    profilaktikasini  amalga  oshirib  borish 
zarur,  chunki,  disgrafiya  bilan  dileksiya  mexanizmi  ko‘p  tomondan    bir-biriga 
o‘xshash. 
 
Shunday  qilib,  yordamchi  maktabda  logopedik  ishlar  ko‘plab  o‘ziga 
xosliklar  bilan    xarakterlanadi,  lura  oliy  nerv  faoliyati,    aqli  zaif  bolalarning 
psixologik  o‘ziga  xos  tomonlari,  shuningdek,  bu  bolalarda    nuqsonlar 
strukturasi, mexannizmlari, simptomatikalaridan kelib chiqadi.