Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

 
3 МАЪРУЗА. СЧЁТЛАР ТИЗИМИ ВА ИККИЁКЛАМА ЁЗУВ 
 
 
Маъруза режаси: 
1. Счѐтлар тўғрисида тушунча, уларнинг аҳамияти, таркибий тузилиши 
ва элементлари 
2. Бухгалтерия ҳисоби счѐтларини очиш, юритиш ва ѐпиш тартиби 
3. Бухгалтерия ҳисоби счѐтларининг таснифи ва тавсифи 
1. СЧЁТЛАР ТЎҒРИСИДА ТУШУНЧА, УЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ, 
ТАРКИБИЙ ТУЗИЛИШИ ВА ЭЛЕМЕНТЛАРИ 
Корхона активлари ва уларнинг манбалари ҳолати ҳамда 
ҳаракатини акс эттириш учун бухгалтерия ҳисобида «счѐтлар» деб ном 
олган усул қўлланилади.
Счѐтлар 
– 
бу 
корхона 
активлари, 
хусусий 
капитали, 
мажбуриятлари, даромад, харажат, фойда ва зарарларини ҳисобот 
давридаги ҳолати (бошланғич ва охирги), шунингдек уларнинг шу 
даврдаги 
ҳаракати 
(кўпайиши 
ва 
камайиши) 
тўғрисидаги 
маълумотларни пул ифодасида акс эттириш усули. 
Бухгалтерия ҳисобида унинг ҳар бир объектини акс эттириш учун 
алоҳида счѐтлар кўзда тутилади. Ҳар бир счѐт ўзининг тартиб рақамига 
ва аниқ номига эга бўлади. Одатда, счѐтнинг номи объектнинг номи 
билан бир ҳил бўлади. Мисол учун, асосий воситаларни акс эттириш 
учун айнан шундай номдаги № 0100, кассадаги пул маблағларини акс 
эттириш учун «Кассадаги пул маблағлари» номли № 5000 - счѐт ва 
бошқа шу каби счѐтлар кўзда тутилади. Барча қўлланиладиган 
счѐтларнинг тартиб рақамлари ва аниқ номлари махсус счѐтлар 
режасида ўз аксини топади. 
Бухгалтерия ҳисоби счѐтларининг тузилиши ва юритилиши. 
Амалиѐтда бухгалтерия ҳисоби счѐтлари китоблар, журналлар, 
мемориал-ордерлар, ведомостлар, карточкалар кўринишида қўлда ѐки 
замонавий 
компьютерларнинг 
экранларида 
юритилади. 
Ушбу 
ҳужжатлар бухгалтерия ҳисоби счѐтларининг регистрлари ҳисобланади. 
Регистрлар кўринишида юритиладиган бухгалтерия ҳисоби счѐтлари 
ѐзувларни тартиб билан тизимлаш учун икки томонга ажратилади – чап 
ва ўнг томонларга. Счѐтларнинг чап томони «дебет», ўнг томони эса –

---

«кредит» деб аталади.
5
Ҳар бир счѐт ички томондан тўртта элементни ўз 
ичига олади: 
