Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Асосий фаолиятга доир харажатлар деганда корхона уставида 
белгиланган асосий фаолият билан боғлиқ харажатлар тушунилади. 
«Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари 
ҳамда молиявий натижаларни шакллантириш тўғрисида Низом» ва 21-
сон БҲМС га мувофиқ корхоналарнинг асосий фаолияти билан боғлиқ 
харажатларни, ўз навбатида, қуйидаги тўртта қуйи гуруҳга ажратилади:

Сотиш таннархига киритилган харажатлар – буларга сотилган 
маҳсулотлар, товарлар, ишлар ва хизматларнинг таннархига киритилган 
харажатлар киради. 

Давр харажатлари –буларга маҳсулотларни (товарларни, иш ва 
хизматларни) сотишга, корхонани маъмурий-бошқарувига ва бошқа 
операцион фаолиятига доир харажатлар киради. Ушбу харажатлар 
маълум ҳисобот даврида юз беради, шунинг учун улар ҳисобот даври 
харажатлари деб ҳам аталади. 

Келгуси давр харажатлари - бу корхонанинг келгуси асосий 
фаолиятига доир, лекинда ҳисобот даврида амалга оширилган 
харажатлари. Бундай харажатларга олдиндан тўланган ижара ҳақлари, 
олдиндан тўланган хизмат ҳақлари ва бошқа олдиндан бўнак сифатидаги 
тўловлар киради. 

Муддати узайтирилган харажатлар – буларга корхонанинг 
келгуси асосий фаолиятига доир, лекинда муддати бир йил ва ундан 
кўп муддатга узайтирилган харажатлари киради. 
Асосий бўлмаган фаолиятга доир харажатлар деганда бевосита 
асосий фаолиятга тааллуқли бўлмаган фаолият турлари билан боғлиқ 
харажатлар тушунилади. Бундай харажатлар Низомга мувофиқ
молиявий фаолиятга доир харажатлар ва фавқулотдаги зарарларга
бўлинади. 
Молиявий фаолиятга доир харажатлар деганда қимматли 
қоғозларни чиқариш ва жойлаштириш, валюта операциялари, кредит ва 
қарзларни олиш, узоқ муддатли ижарага доир ва бошқа молиявий 
фаолиятга тааллуқли харажатлар тушунилади. Буларга фоизлар, салбий 
курс фарқлари кўринишидаги харажатлар ва бошқалар киради.