Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Қимматли қоғозларни қайта баҳолашдан олинган даромадлар 
деганда узоқ ва қисқа муддатли инвестициялар қийматини ошириш 
натижасида вужудга келган даромадлар тушунилади. Бундай 
даромадлар қайта баҳолаш далолатномалари асосида ҳисобланади.
Ҳисобланган даромад суммаси 0600 ―Узоқ муддатли инвестициялар 
ҳисоби счѐтлари‖, 5800 ― Қисқа муддатли инвестициялар ҳисоби 
счѐтлари‖ининг дебетида ва 9560 ―Қимматли қоғозларни қайта 
баҳолашдан олинган даромадлар‖ счѐтининг кредитида акс эттирилади. 
Йил охирида 9560- счѐтнинг кредитида тўпланган сумма унинг дебетига 
ва 9900 ―Охирги молиявий натижа‖ счетининг кредитига ѐзилади ва шу 
асосда у ѐпилади. 
Корхоналарнинг молиявий фаолиятидан олинган даромадларнинг
аналитик ҳисоби уларнинг турлари ва бошқа бошқарув учун зарур 
сегментлари бўйича олиб борилади.
Фавқулотдаги даромадларнинг ҳисоби. 21-сон БҲМСга мувофиқ 
фавқулотдаги даромадларнинг ҳисоби 9710 ―Фавқулотдаги фойда‖ 
счѐтининг кредитида ҳисобга олинади. Бунда фавқулотда олинган ѐки 
ҳисобланган фойданинг турини кўрсатувчи счѐтлар ( 0100, 0400, 0700, 
1000, 2900 ва бошқа счѐтлар) дебетланади. Йил охирида 9710- счѐтнинг 
кредитида тўпланган сумма унинг дебетига ва 9900 ―Охирги молиявий 
натижа‖ счетининг кредитига ѐзилади ва шу асосда у ѐпилади. 
 
2. Корхона харажатларининг ҳисоби 
 
Корхоналар молиявий-хўжалик фаолиятининг муҳим кўрсаткичи 
бўлиб харажатлар ҳисобланади. Ушбу кўрсаткичнинг моҳияти,
таснифи ва тавсифи, тан олиниши, счѐтлар тизими ва улар бўйича
бухгалтерия ѐзувлари ушбу бобнинг охирида келтирилган меъѐрий 
ҳужжатларда, шу жумладан, «Маҳсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб 
чиқариш ва сотиш харажатлари ҳамда молиявий натижаларни 
шакллантириш тўғрисида Низом» да, атрофлича очиб берилган. 
Ушбу меъѐрий хужжатларга мувофиқ харажат деганда, умумий 
олганда, ҳисобот даврида корхона активларини камайиши ѐки унинг 
мажбуриятларини кўпайиши тушунилади. Корхоналарнинг барча 

---

харажатлари республикамизда қабул қилинган БҲМС лар ва «Маҳсулот 
(иш, хизмат)ларни ишлаб чиқариш ва сотиш харажатлари ҳамда 
молиявий натижаларни шакллантириш тўғрисида Низом» га ва унга 
киритилган ўзгартиришлар ва қўшимчаларга мувофиқ иккита гуруҳга 
ва олтита қуйи гуруҳга ажратилган (2-чизмага қаранг).