Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

Soshniklarni  joylashtirish. Ekish  mashinalarining  soshniklari  belgilangan
ekish chizmasiga muvofiq joylashtiriladi. Donli ekinlar, odatda, qator oralarini
15 yoki 7,5 sm qilib ekiladi. Qator oralarining kengligi o‘zgarganda, don ekish

---

99
mashinalaridan  boshqa  ekinlarni  ekishda  foydalanganda  soshniklarning
o‘rtasidagi  oraliq  o‘zgartiriladi.  Soshniklarni  joylashtirishda  soshniklarning
o‘rnini ko‘rsatadigan chiziqlar chizilgan taxtadan foydalaniladi. Keyingi vaqtda
chiqarilgan  ekish  mashinalarida  oyoq  qo‘yiladigan  taxta  soshniklarni  o‘rnatish
taxtasi  sifatida  xizmat  qiladi.  Bu  taxtaning  ustki  sirtiga  belgilar  chizilgan.
Masalan,  sabzavot  ekish  mashinalarining  o‘rnatish  taxtalariga  uchburchak  va
yarim doira shaklidagi belgilar chizilgan. Uchburchaklar soshniklarning, yarim
doiralar esa ekish apparatlarining holatini bildiradi.
Soshniklar povodoklarini to‘sin bo‘ylab siljitib joylashtiriladi. Qator orala -
rining  kengligi  aniq  bo‘lganda  ekish  mashinalaridagi  chetki  soshniklar
povodoklarining  oralig‘i  o‘lchanib,  qancha  soshnik  o‘rnatish  mumkinligi
quyidagicha aniqlanadi. Buning uchun povodoklar avval brusning chap va o‘ng
chetlariga suriladi.
Qatorlab  va  keng  qatorlab  ekishda  chetki  soshniklar  povodoklarining
aniqlangan  oralig‘i  belgilangan  qator  oraliqlarining  kengligiga  bo‘linadi.
Bo‘lishdan qolgan qoldiq son hisobiga olinmaydi, butun songa esa 1 qo‘shiladi.
Bo‘lish natijasida hosil qilingan butun son ekish mashinasi qator oraliqlarining
sonini ko‘rsatadi. Soshniklar shundan bitta ortiq bo‘lishi kerak.
Shundan keyin o‘rnatish taxtasining o‘rtasidan o‘ng va chapga bir-biridan
qator  oraliqlarining  kengligiga  teng  masofada  bo‘r  yoki  bo‘yoq  bilan  belgilar
chiziladi. Belgi chizilgan taxta ekish mashinasi g‘ildiraklarining orasiga — sosh-
niklar tagiga qo‘yiladi. Shunda taxtaning o‘rtasi soshniklar to‘sinining o‘rtasiga
to‘g‘ri kelishi kerak. Povodoklarni soshniklar to‘siniga mahkamlaydigan boltlar
bo‘shatiladi,  soshniklar  taxtadagi  belgilarga  to‘g‘ri  kelgunga  qadar  suriladi.
Ortiqcha  soshniklar  olib  qo‘yiladi,  ishlamaydigan  ekish  apparatlarining
to‘siqlari bekitib qo‘yiladi.