O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Mo-szi 
Gapirish kerak boʻlganda gapirmasalar, odamlarni yoʻqotadilar. Gapirish kerak 
boʻlmaganda gapirsalar, soʻzlarni yoʻqotadilar. 
Konfutsiy 
Oʻrganish paytida fikrlamaslik – zulmat, fikrlash paytida oʻrganmaslik – xatar. 
Konfutsiy 
84 

---

 
Qadimgi Misr donishmandlari 
oʻgitlaridan namunalar 
 
Ishning mohiyatini anglab yetgandan soʻng gapir. Kengashda gapirgan –
bilgan odam. Aqlli nutq – har qanday ishdan qiyinroq. 
* * * 
Oʻz bilimlaring bilan magʻrurlanma va men yagona bilguvchiman, deb 
oʻzinggga bino qoʻyma. 
* * * 
Faqat biladiganga emas, bilmaydiganga ham maslahat sol. Chunki san’atning 
chegarasi boʻlmaganidek, san’atkor ham mahoratning oliy choʻqqisiga chiqa 
olmaydi. 
* 
* 
* 
Agar sen boshliq boʻlsang, soʻrovchining soʻzlarini tinglayotganda, xotiringni 
jam qilgin. U senga aytmoqchi boʻlgan gaplarni aytib, ichini boʻshatib olmaguncha, 
uni oldingdan quvma. 
* 
* 
* 
Hech kimga: kattaga ham, kichikka ham tuhmat qilma. 
* 
* 
* 
Tuhmat gapni takrorlama, hatto uni eshitma ham... Gapirsang eshitganingni 
emas, koʻrganingni gapir. 
Til – shohning qilichi. Nutq har qanday quroldan kuchliroq. 
* 
* 
* 
Xattot (yozuvchi)lik 
eng foydali va obroʻli kasbdir, yosh yigit uchun xattot 
boʻlish yaxshi. 
* 
* 
* 
 
Gʻarb mutafakkirlarining oʻgitlaridan namunalar 
 
Notiqning vazifasi tinglovchilarni oʻz gaplariga ishontirishdan iborat. 
Gorgiy 
Bilim bilmaslikni kengaytiradi. 
Anaksimen 
Yaxshi maslahatchi har qanday boylikdan afzal. Haqiqat chuqur quduqning 
tubida yashiringan. Koʻp bilishga emas, koʻp fikrlilikka intilmoq lozim. 
Demokrit 
Notiq uchun birinchi va eng muhim shart shuki, undan tabiiy iste’dod..., aql va 
hissiyotning alohida tiyrakli
gi talab etiladi... Ilm esa, zoʻr kelsa, aqlning bu 
tiyrakligini uygʻotishi mumkin, ammo uni in’om eta olmaydi, zero, bularning 
barchasi tabiat in’omidir... Men ilm u yoki bu notiqning mahoratini oshirishga 
umuman qodir emas, demoqdan yiroqman. Ammo yo tili yozilmagan yoki ovozi 
sun’iy yoxud yuz ifodasi va xatti-
harakatlari beoʻxshov va qoʻpol boʻlgan shunday 
odamlar borki, hech qanday iste’dodi va bilimlari ularga yaxshi notiqlar qatoridan 
oʻrin olishiga yordam bera olmaydi. Va aksincha, ayrimlarga tabiat shunday 
85 

---

iste’dodni in’om etgan boʻladiki, ularni allaqanday ilohiy qoʻl suxandonlik uchun 
maxsus yaratgandek tuyuladi.