Saytida barcha sinflar

Moslanish belgilari

 

Baliqlarning tashqi tuzilishidagi suv muhitiga 

moslanish belgilari

 

Tanasi ikki yondan 

siqilgan, tangachalar bilan 

qoplangan, uchta toq, ikkita juft 

suzgichlari 

bor. 

Baliqlarning ichki tuzilishidagi suv muhitiga 

moslanish belgilari

 

Suzgichlar skeleti suzgich yoylari va 

ular kamari suyaklaridan 

iborat. Kamar suyaklar 

umurtqa pog‘onasiga tutashmaganligi 

bilan 

boshqa umurtqalilardan farq qiladi. 

Baliqlardagi moslanishlarning nisbiyligi

 

Baliqlar tanasi rangi atrof-muhit 

rangiga bog‘liq. Chuchuk suv 

havzalarida yashaydigan ko‘pchilik 

baliqlar tanasining orqa tomoni 

balchiq rangiga o‘xshash to‘q yashil, 

qorin tomoni oqish bo‘ladi. 

Shu sababli suv tubida suzayotgan 

baliqni yuqoridan qarab payqab 

olish qiyin. 

 

29-bilet. 

1.Markaziy Osiyo va O’zbekistoning ekosistemalari. 

2.Organik olam filogenezida allogenez yo’nalishining ahamiyatini tushuntiring. 

3.Jadvalni to’ldiring. 

---

Hayvonlar  

Nafas olish sistemasining tuzilishi 

Baliqlar  

jabra yoriqlari devorlarida kapillar qon 

tomirlarga ega bo‘lgan jabra yaproqlari 

paydo bo‘ladi. Baliqlarda jabra yoriqlari 

soni kamaygan bo‘lsa-da, lekin nafas olish 

sathi kapillarlar to‘ri hisobiga kengayadi. 

Suvda hamda quruqlikda yashovchilar 

Evolutsiya jarayonida nafas olish organi 

o‘pka birinchi marta suvda hamda 

quruqlikda yashovchilarda paydo bo‘lgan. 

Kelib chiqishi bo‘yicha panjaqanotli baliqlar 

bilan bog‘liq bo‘lgan suvda hamda 

quruqlikda yashovchilarda faqat lichinkalik 

davrida nafas olish jabralari orqali sodir 

bo‘lsa, voyaga yetgandan so‘ng nafas olishi 

o‘pka va teri orqali sodir bo‘ladi. 

Sudralib yuruvchilar  

Sudralib yuruvchilarda nafas yo‘llari – 

hiqildoq, traxeya va bronxlar to‘liq 

shakllangan. Ularning o‘pkalari mayda 

g‘ovaksimon, ko‘p sonli ichki katakchalarga 

va katta nafas olish yuzasiga ega. Lekin 

ularda bronxlar shoxlanmaydi. 

Qushlar  

Qushlar o‘pkasi yaxshi rivojlangan. 

Ularning o‘pkasida bronxlar tarmoqlanib, 

bronxiolalar bilan tugaydi. Qushlar 

uchishga moslashganligi sababli, 

o‘pkasining ikkilamchi bronxlari oxirlari 

havo xaltachalarini hosil qiladi. 

Sutemizuvchilar  

Sutemizuvchilarda nafas yo‘llari kiprikchali 

epiteliy bilan qoplangan. Ular ovqat hazm 

qilish sistemasidan to‘liq ajralgan va faqat 

halqum qismida kesishadi. Bronxlar ko‘p 

marta tarmoqlanib, bronxiolalar va 

alveolalar o‘pka pufakchalari bilan tugaydi. 

1.Markaziy Osiyo region landshaftining fizik-geografik sharoiti xilma-xil. Markaziy 

Osiyo hududi dasht, chala cho‘l, cho‘l va tog‘ kabi tabiiy geografik zonalardan iborat