Мавзу. Жаҳон динлари: буддизм ва христианлик Режа

Тўртинчи ҳақиқат. “Қийноқлардан қутулиш йўли мавжуддир”. Бу 
йўлдан борган инсон Будда йўлини тутади. 
Буддизм таълимоти асосан уч қисмга бўлинади: 1.Медитация, 2.Ахлоқ, 
3.Донолик. 
Медитацияга қуйидагилар киради. 
1. Тўғри тушуниш. 
2. Тўғри ният қилиш. 
3. Тўғри ўзини тутиш. 
4. Тўғри англаш. 
5. Тўғри ҳаракат қилиш. 
6. Тўғри муомалада бўлиш. 
7. Тўғри фикр юритиш. 
8. Тўғри гапириш. 
Ахлоқ нормалари – Будданинг “Панча шила” беш насиҳати. 
1. Қотилликдан сақланиш. 
2. Ўғирликдан сақланиш. 
3. Гумроҳликдан сақланиш. 
4. Ёлғон, қалбаки нарсалардан сақланиш. 
5. Маст қилувчи нарсалардан сақланиш. 
Донишмандлик – бу Буддизмнинг асосий мақсади бўлиб, нарсалар 
табиатини тўғри тушунишдир.
Буддизм таълимотида ҳар қандай борлик (моддийлик) барча кўриниш 
ва шакллардаги ҳар қандай ҳаѐт – ҳамма мавжудотларга азоб берувчи 
ѐмонликдир. Ёмонлик ва азоб-уқубатларнинг сабаби – инсоннинг ва барча 
тирик мавжудотларнинг бу дунѐга қайта туғилиб келиш дунѐси (сансара)га 
боғланганлиги, унга кўнгил қўйганлигидир. Унингча ҳар қандай инсоний 
туйғу, хиссиѐт, эҳтирос ва истак азоб-уқубатни чуқурлаштиради; “борлиқ 
гирдоби”дан чиқиб олиш учун ғафлатдан уйғониш, дунѐ моҳиятини англаш, 
ҳаѐтга чанқоқликдан кўнгилхушликларга, лаззатларга, ҳокимиятга, бойликка 
интилишлардан воз кечиш лозим; фақат шундагина "нажот топиш йўли"га 
кириш мумкин. Илк Буддизмда бундай нажотдан фақат зоҳид ѐки монахгина 
умид қилиши мумкин эди. Фақат яхшироқ қайта туғилишни умид қилиши, 
бунинг учун эса у монахларга мўл-кўл хайр-садақа бериши ҳамда қуйидаги 5 
ахлоқий талаб (панча-шила)га амал қилиши керак. 

---

Буддизмда ҳамма нарса билиб бўлмайдиган руҳ – Нирванага 
асосланади, дунѐ реал мавжуд эмас, у фақат кишиларнинг хаѐлида, билиб 
бўлмайдиган руҳнинг намоѐн бўлишида, деб нотўғри таълим берган. Бу 
билан у субъектив идеализм ботқоғига ботган. Буддизмдаги руҳ –