Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Portlandsement suv bilan ta’sirlashuvi. Portlandsement gidratlanishi 
Portlandsement 4ta asosiy klinker minerallardan iborat: C
3
S, C
2
S, C
3
A, C
4
AF. 
Gidroliz: Bu tuzlarni suvdagi ON ionlari bilan ta’sirlashuv reaksiyasiga kirishishi. 
Masalan: S
2
SiO
4
QH
2
O → 2Ca
2Q
QSiO4
4
QH
2
O → Ca
2Q
QH
2
SiO
4
Q4
OH. 
Gidratatsiya:  kimeviy  birikmaga  kristallogidrat  hosil  bo‘lib  suvni  birikishi. 
Masalan: 
SaSO
4 
x 0.5 H
2
O Q 1.5 H
2
O q SaSO
4 
x 2 H
2
O 
Qotish uchta turga bo‘linadi: gidratli, gidravlik, karbonatli. 
Gidratli qotishda bog‘lovchi modda ortiqcha miqdordagi suv bilan ta’sirlashadi va 
qattiq mahsulot hosil qiladi. 
Gidravlik  qotishda suv nafaqat qo‘shiladi, balki kimyoviy bog‘lanadi. 
Karbonatli  qotishda  SO
2
  havodan  bog‘lovchi  bilan  yutiladi  va  kimyoviy 
bog‘lanadi.  Kimeviy  reaksiyalar  sement  suv  bilan  aralashgan  xamon  boshlanadi. 
Klinkerdagi alit 3SaO SiO
2
 – suv bilan ta’sirlashuvi natijasida har xil  tarkibli kalsiy 
gidrosilikatlar hosil qiladi. Ularni hosil bo‘lishi muhitni haroratiga va suyuk fazadagi 
Sa(ON)
2
  ning  konsentratsiyasiga  bog‘liq.  Birinchi  bosqichda  S
3
SH
4
  (birinchi 
gidrosilikat) hosil bo‘ladi va u tez holda ikkilamchi va uchinchi gidrosilikatlar hosil 
qilib  gidrolizlanadi.  Bu  jarayonda  past  asosli    SSH(II),    va  yuqori  asosli 
gidrosilikatlar CSH (1) tobermorit hosil bo‘ladi. 
Alitni suv bilan reaksiyaga kirishi quyidagicha o‘tadi: 
2(3CaO SiO
2
) Q 6H
2
0 - 3CaO 2H
2
O-3H
2
O Q 3Ca(OH)
2
 
Belit alitga nisbatan sekinroq gidrolizlanadi va gidrolizlanishda kamroq Sa(ON)
2
 
ajratib chiqaradi. 
2(2SaO SiO
2
) Q 4H
2
O→3(CaO 2 SiO
2
 r3H
2
O) - Sa (ON)
2
 

---

144 
 
3SaO,  2SiO
2
,  3H
2
O  -  kalsiy  gidrosilikati  C
3
S  ning  Sa  (ON)
2
  bilan  to‘yingan 
aralashmada to‘liq gidrolizlanishida tashkil topadi. 
S-S-N  termini  kalsiy  silikatlarining  yarim  kristall  va  amorf  gidratlari  uchun 
qo‘llaniladi. 
(0,8-1,5) CaO SiO
2
 (1,0-2,5) N
2
O tarkibli past asosli CSH va(1,5-2) CaO, SiO
2
, 
4H
2
O tarkibli yuqori asosli CSH(II) gidrosilikatlardan farqlanadi. 
Past asosli  silikatlarning  hosil  bo‘lishi  mustahkamlikning  ortishiga  yordam 
beradi.  Yuqori  asosli  silikatlarning  hosil  bo‘lishi  esa  mustahkamlikni  kamaytiradi. 
175
0
-200
o
S  harorat  va  0,8  -  1,3  MPa  bosimda  issiq  namli  avtoklav  berishda 
mustahkamlikni  oshiruvchi  moddalardan  yana  biri  bo‘lmish  tobermorit  S  (CaO, 
6SiO
2
, SH
2
0) hosil bo‘ladi.