ÓzbekstAn tAriYxÍ

17- §. Buxara ámirliginde áskeriy háreket

Ámirlik  húkimdarlarınıń  turaqlı  armiyası-

nıń  bolmawı  mámleket  qáwipsizligi  ushın 

qayǵılı  aqıbetlerge  alıp  keliwin  ashtarxaniyler  táǵdirinen  jaqsı  bilip 

alǵan edi.

Xviii  ásirdiń  ekinshi  yarımında  da  armiya  ele  turaqsız  (qarasherik) 

bolıp,  ol  ishki  hám  sırtqı  qáwipti  saplastırıwǵa  kúshi  jetpeytuǵın  edi. 

Buxara  ámirleri  XiX  ásirdiń  baslarınan  baslap  turaqlı  armiya  dúziwge 

Æ

ámirlikte turaqlı áskeriy 

bólimniń dúziliwi

http://eduportal.uz

---

62

kiristi.  Bul  isti  Ámir  haydar  baslap  berdi.  turaqlı  armiya  navkariya 

dep ataldı.

Qarasherik  ámirdiń  pármanına  muwapıq,  áskeriy  háreketler 

waqtında  tınısh  xalıqtan  toplanatuǵın  edi.  párman  bazarlarda  járiya-

lanǵan  hám  sol  jerge  qarasherikke  shaqırılıwshılar  dizimi  ildirip 

qoyılǵan.  elde  tınıshlıq  ornatılǵannan  keyin,  qarasherikke  úylerine 

qaytıp ketiwge ruqsat berilgen.

turaqlı  armiya  dúziw  menen  baylanıslı 

mashqalalar  Ámir  nasrulla  dáwirinde 

tolıq  sheshimin  taptı.  ol  1837-jılı  áskeriy  reforma  ótkerdi.  oǵan 

muwapıq,  sarbaz,  nóker  hám  topshı  áskerlerden  ibarat  3  túrdegi  turaqlı 

armiya  dúzdi.  turaqlı  piyada  áskerler  sarbaz,  atlı  áskerler  bolsa  nóker 

dep ataladı. dáslep sarbazlar bólimi 800 adamnan, topshı bólimi bolsa 

250  adamnan  ibarat  dúzildi.  sarbazlar  júzlik,  eliwlik,  jigirma  beslik  hám 

onlıq bólimshelerge ajıratıladı. 

turaqlı  armiya  ushın  arnawlı  kiyim-kenshek  engizildi.  kiyim-

kenshek  hár  3  jılda  almastırılıp  turıldı.  turaqlı  armiyanı  qural-jaraq 

penen támiyinlew procesi bir jıldan artıq dawam etti.

Ámir  nasrulla  turaqlı  armiyanı  bir  orında  saqlaw  maqsetinde 

Buxara  qalası  shetinde  800  úyden  ibarat  «sarbazxana»  dep  atalǵan 

saray  qurdırdı.  turaqlı  armiyanıń  xızmet  etiw  múddeti  sheklenbegen. 

sarbazxanada  jasaytuǵın  áskerler  ol  jerde  ónermentshilik  hám  sawda-

satıq penen de shuǵıllanǵan.