“Pragmatika’’ (pragma – ish, harakat) aslida falsafiy tushuncha bo’lib, u Sokratdan oldingi davrlarda ham qo’llanishda bo’lgan va keyinchalik uni J

H i koy a   ma zmu n li   ma tnd a   mu a llif  yo ki  a s a r   q a hra mo ni  o ’z i  bo s h id a n  

o ’tkazgan,  eshit gan,  o ’qigan  yo k i  guvoh  bo ’lgan  biro r  bir  vo qeani  hiko ya n i 

h ik o ya   q ilib  be r a d i.  Xo t ir a la r ,  e s da lik la r ,  ert a k  va  r ivo ya t la r n i  h ik o ya  

ma z mu n li  ma t n  s ifa t id a   ba ho la sh  mu mk in.   H iko ya   t ar z i,   a so s a n,  o ’t g a n  z a mo n 

shaklida,  bir inchi  sha xs  birlik  yo ki  ko ’plikda  ifo dalanadi.Xiko ya   qilina yo t gan 

vo q ea - ho d is a   t o r  yo k i  k e ng  q a mro vli    bo ’lis h i  mu mk in.   S ek in- a s t a  r ivo jla n ib  

bo r u vc hi  iz c h il  ba yo n  va  ya x lit lo vc h i  o ha ng   ku z at ila d i.   Aso s a n,  bir yo q la ma  

ifo da  uslubidan  fo yda lanilad i,  ya’ni  mat n  shaklla nishida,  aso san,  hiko ya  

q ilu vc h i  ( ro viy)   ye t a k c hi  fa g t o r   hiso bla n a d i.   Mo no lo g ik   nut q  ko ’r in is h i  bu nd a y 

mat nlar    uchun  juda  mo s  va  qula y  bo ’la di.  Albatt a  ,  o ’rni  bilan  d ia lo gik  nut q 

ko ’rinishlar iga  muro jaat  qilinganlig i  ham  kuzat ilad i.  Shunda  ham  hiko ya  

mat nining  mot ivasio n  but unlig i  ro viyg a  bog’li q  bo ’lad i.  Bu  t ip  mat nlarda 

h ik o ya   ma z mu n i  ye t a k c hilik   q ils a - d a,  t a s vir iy,   iz o h,  xa ba r,  his s iy  ifo d a  

ma z mu n li  ma t ng a   xo s   xu su s iya t la r   ha m  b ir d a g ina   is ht ir o k   et is h i  mu mk in.   B ir -

ik k i  miso l:  

  “D u og o’ y ”.  S ai d  Ah m ad  ak a  b o s hc hi lig i da   bi r  gu r uh  ad ib la r  ol i s  t og ’  

qishlog’iga   yetib  bordik.  Mehmonga  chaqirishdi.  Uy  to ’la  odam.  Davra 

b o s hi da  t o’ r va de k  s o qo li  ko ’k si ga  tu sh g an  q a ri ya  o’ ti r ib di .   H am m a  u n ga  

ta’zim  bajo  qiladi.  Davraga  kim  kelib  qo’shilmasin  chol  uzundan-uzoq  duo 

o’qiydi. “Sen ham mening yoshimga yetib yurgin, bacham”,deb fotiha tortadi. 

B i r x il   d uo  ta k r o rl an a v e rg a ch ,  Sa id   Ah ma d  a ka  s o’ r ad i: 

- N e c h a y o s hg a  ch iq di n gi z,   ta q si r ? 

- M e nb a ? –  d ed i  ch ol  s al m oq la b.   – I kk a m  ye t mi s h ga   bo r d im.  

- Vo y  bo ’-o ’-o ’!- de d i  Sa id  A x ma d  a k a  bo s h  c h ay q ab.   –  Ag a r  s e ni ng  du oi ng  

m u s ta jo b  b o’ l sa,   me n  sa k ki z  yi l  a vv a l  o’li b  k e ti s hi m  k e r a k  e ka n- da,   uk a m ? 

M e n 

y et mi s h 

o lt ig a 

c hi qd i m ! 

Tu r a q ol  

en di, 

j o y 

a lm a sh a mi z ! 

(O’.Ho shimo v) 

Yo’li  topildi.  Erkin  Vohidov  universitetni  endi  bitirgan  paytidayoq  taniqli 

shoir  edi.  O’zingiz  bilasiz,  oliy  o’quv  yu rtini  bitirgan  odam  oldida  uylanish 

muammosi  ko’ndalang  bo’ladi.  Shu  masala  yuzasidan  Erkin  aka  Said  Ahmad 

a k a ga   m a sl ah at   soli b di. - O q sa qo l,  -d e bdi . -Xa b a ri ng i z  bo r ,  bi r- i kk it a  ki t ob im  

chiqdi.  Uch  ming  so’mcha  pulim  ham  bor.  Lekin  qaysi  biriga  yetkazishni 

b i lm a ya pm a n.  M a s hi na   o la y mi ,  uy   sol aym i,   xo ti n  ol a ym i?   M a sh in a   o l sa m,   u y  

sololmayman,  uy  solsam  uylanolmayman,  uylansam,  mashinaga  pul  qolmaydi…