Babayeva d. R

va o‘yin  materiallari.  Birinchi turi bolalarni  buyumlar va narsalar- 

ning rang-barangligi bilan tanishtiradi, tasawurini o‘stiradi. Ikkinchi 

turi  boladan  faol  faoliyatni  talab  qiladi,  mantiqan va aqlan  o‘sishga 

yordam  beradi.  Uchinchi  turi  bevosita  bolaning  ijodiy  faoliyatini 

ta’minlaydi.

3. Bola tarbiyasida milliy o‘yinchoq va qo‘g‘irchoqlarning roli.

Maktabgacha ta’lim muassasalarida tarbiyalanuvchilaming  aqliy ta- 

fakkurini shakllantirish turli xil vositalar orqali amalga oshiriladi. Av- 

valo tarbiyalanuvchilaming aqliy tafakkuri har xil faoiiyatlar vosita- 

sida katta kishilaming mehnati bilan tanishtirish jarayomda (masalan, 

qo‘g‘rirchoq yasash ishi), har xil mashg‘ulotlar va mashg‘ulotlardan 

tashqari,  ta’lim berish asosida, mustaqil topshiriqlami bajarish bilan 

rivoj lantirib  boriladi.  Bundan  tashqari,  har  xil  bayramlar,  turli  xil 

tadbirlar,  shoir va yozuvchilaming tavallud topgan kuiilarini nishon- 

lash jarayonlari,  san’at  vositalari,  bolalar  badiiy  adabiyoti,  tasviriy 

va amaliy san’at,  o'yinchoq va o‘yin materiallari, ommaviy axborot 

vositalari, kino va turli xil multfilmlar, xalq og‘zaki ijodi namunalari 

bo'lgan ertaklar, rivoyat va topishmoqlar,  maqollar tarbiyalanuvchi- 

laming aqliy rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu hamma vositalar- 

dan keng ravishda,  izchillik va tizimlilik asosida foydalanib  borsagina 

bolalar  aqliy  tafakkurining  rivoj lanishiga  samarali  ta’sir  ko‘rsatadi. 

Masalan,  maktabgacha  ta’lim  muassasalaridagi  bolalar  tafakkur  va 

bilimlarini  faqat  o‘yin-mashg‘ulotlarda  yaxshi  o‘zlashtirib  oladilar. 

Tarbiyalanuvchilar tomonidan o‘zlashtirib olingan aqliy tafakkur ja­

rayoni tasawur va tushunchalami ongli ravishda tushunib yetishlari,

265

---

fikrlashlari  dastlab  mashg‘ulotlarda,  keyinchalik  o‘yin,  mehnat,  ay­

rim topshiriqlami mustaqil bajarishlari  orqali amalga oshiriladi. Ana 

shunday vositalardan biri maktabgacha yoshdagi (3-5 yoshli) bolalar 

aqliy tavakkurini shakllantimvchi asos