Oltinchi maqsad — Afrikaning o'ziga xos ehtiyojlari. Afrikaliklarga
barqaror taraqqiyot va qashshoqlikni bartaraf etishda, ularning mustahkam
tinchlik uchun kurashiga yordamlashish va Afrikada demokratiyaning qaror
topishida ko'maklashish maqsadi ifodalangan. Afrika muammolarini hal
qilishda demokratiyani mustahkamlash birinchi o'ringa qo'yilgan.
6 -§ . BMT XXI asrda: taraqqiyot istiqbollari
Birlashgan Millatlar Tashkiloti mavqeini kuchaytirish yangi dunyo
www.ziyouz.com kutubxonasi
tizimining yettinchi maqsadidir. Oldingi paragraflarda sanab o ‘tiIgan
maqsadlarga erishishda BMTni samarali qurolga aylantirish uchun ha-
rakatlarni ayamaslik maqsadi ifodalangan. Bunda, xalqaro uyushma-
ning tashkiliy tizimida BMTning rahbarlik o‘rni yana ham batafsilroq
tasdiqlanm oqda. Lining faoliyatini takomillashtirish bo'yicha aniq tad
birlar nazarda tutilgan.
Asosiy e ’tibor bosh vakolatli idorasi sifatida BMT siyosatini belgi
lash va m uhokam a qilish huquqi bo'lgan Bosh Assambleyaning rahbar
lik o'rnini tasdiqlashga qaratilgan. Xavfsizlik Kengashiga kelsak, u faqat
isloh qilinishi kerakligi aytiladi. Hech qanday islohot m ezonlari
ko'rsatilmagan. Shu asnoda Xavfsizlik Kengashi barcha sharoitlarda yangi
dunyo tizimini tuzishda va ishlab turishida birinchi darajali rol o'ynaydi.
Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengash hamda Xalqaro sudning roli oshirili-
shi zarurligi ko'rsatilgan. BMTga o'z vazifasini bajarishi uchun zarur
mablag' va resurslarni o'z vaqtida berilishi lozimligi alohida ta ’kidlanadi.
BMT va uning idoralari bilan Bretton-Vud institutlari va Butun dunyo
savdo tashkiloti kabi tashkilotlar hamkorligini faollashtirish haqidagi ni-
zom e ’tiborga loyiq. M a’lumki, bu muammo juda jiddiy bo'lib, yuqori
dagi tashkilotlar o'z faoliyatida BMT bilan unchalik hisoblashmaydilar.
BMTning Parlamentlararo Ittifoq orqali milliy parlam entlar bilan
hamkorlikni faollashtirish ko'zda tutilgan. G'oyat muhim yo'nalish shuki,
BM T day markaziy tashkilot faqatgina hukumatlararo tashkilot bo'lib
qolayotganlik fakti birinchi yil m uhokam a qilinayotgani yo'q. Unga
parlam entlar juda kam ta’sir qiladi. Olimlar parlamentlarni ifodalovchi,
maslahat beruvchi organ sifatida BMTning Parlamentlararo Assamble-
yasini tuzishni taklif qilishmoqda. Taxminlarga ko'ra, Parlamentlararo
Ittifoq bilan hamkorlik qilish hozirgi bosqichda m uam m olar yechimini
ifodalaydi.
BMT maqsadlarini amalga oshirishda xususiy sektor va hukmatga
qarashli bo'lm agan tashkilotlarga o 'z hissasini qo'shishga katta imkoni
yatlar yaratish mo'ljallanmoqda. Bu nizom bugun muhim ahamiyatga
ega. U yangi dunyo tizimining shakllanishi umumiy jarayoni va uning
ishlab turishini t a ’m inlashda hozirgi dunyo iqtisodi va moliyasini
belgilovchi rolga ega b o 'lg an yirik k om paniyalarni jalb qilishga
yo'naltirilgan. M uhim rol bu yerda BM Tning hukum atga qarashli
bo'lm agan tashkilotlar va ijtimoiy harakatlar bilan o'zaro aloqalariga
ham ajratgan. Bu jamoatchilikning xalqaro munosabatlarga ta ’siri os-
hayotganligining umumiy yo'nalishini aks ettiradi.
Yangi dunyo tartibotining demokratiyani nafaqat xalqaro, balki milliy
miqyosda ham tasdiqlanishiga ko'maklashishi kabi xususiyatini qayd
qilmoq kerak. Demokratiyaga jamiyat va davlatning normal ishlashi
uchun zaruriy vosita sifatida qaralmoqda. Buning tasdig'i sifatida Bosh
www.ziyouz.com kutubxonasi
Assambleyaning doimiy ravishda qabul qilayotgan «Hukumatlaming yangi
yoki qayta tiklangan demokratiyasini mustahkamlash yo'lida qilayotgan
harakatlarini Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimi tom onidan qo'Ilab-
quwatlanishi», «Demokratiyani mustahkamlash va rag'batlantirish» va
«Xalqaro uyushma demokratiyani rag'batlantirishi va mustahkamlanishini
qo'llashi zarur»1, kabi rezolyutsiyalarini dalil qilib keltirishimiz m um
kin.
Shunday qilib, yangi asr bo'sag'asida xalqaro uyushma kollektiv ha
rakatlar bilan dunyo tartibotiga tegishli asoslami belgilab olishga muyas-
sar bo'ldi. Yangi tizimda turli-tuman ishtirokchilami hurmat qilgan hol
da, yagona prinsip va maqsadlar asosida, barcha davlatlarning yuksak
rivojlangan tizim hamkorligiga tayanishi va insoniyat birdamligi g'oyasini
gavdalantirish talab etiladi. Bu tizim adolatli, demokratik bo'ladi, qonu-
niylik va yuqori darajali boshqaruvni ta ’minlaydi. Yangi tizim fan va
madaniyat, dunyo iqtisodi, barcha mamlakatlaming barqaror taraqqiyoti,
tinchlik va xavfsizlikni ta ’min etishdan tortib insoniyat oldida turgan
asosiy m uammolar yechimini topish uchun sharoit yaratadi.
Bularning ahamiyatini yetarlicha baholamaslik mumkin emas. Shu
bilan birga, bu holat diqqatni o'ziga qaratadiki, asosiy maqsad va prin
siplaming tasdiqlanishi yetarlicha aniq belgilangan yo'llami, ulami amalga
oshirish usullari va vositalarini, aw alo, iqtisodiy xarakterini ko'rsatmaydi.
U m um an dunyo tuzumining ajralmas qismi ekanligini ifodalovchi yan
gi iqtisodiy tartibot g'oyasi e’tiborsiz qoldirilgan. Buning hammasi, yangi
tartibot param etrlarini aniqlashda va yana ham ko'proq uni hayotga
tatbiq etishda yechimi kutilayotgan m uam m olar hali kam emasligidan
guvohlik bermoqda.
Yuqorida esga olib o'tilgan siyosiy tafakkur qoloqligi vujudga kel-
tirilayotgan yana bir muammo bor. Yangi dunyo tartiboti konsepsiyas-
ida gavdalangan g 'o y alar dunyoda hukm ronlik qilayotgan siyosiy
tafakkuming jismiga va qoniga singgan, deb o'ylashimiz mumkinligi
ham dargumon. Tegishli maqsadlarga erishish uchun ko'p narsaning
amalga oshirilishi kutilmoqda. Bunga davlatlar ham, xalqaro tashkilot
lar ham, jamoatchilik ham zarur harakatlar ko'rishi lozim. Alohida javob
garlik hali uni anglab yetmayotgan OAV zimmasiga tushadi. H atto
BMTning ming yillikdagi deklaratsiyasi asosiy mazmuni ham jam o
atchilik e ’tiboriga to 'liq yetkazilmaganligini aytish yetarlidir.
T a’kidlash lozimki, insoniyat taqdiri bilan bog'liq yangi dunyo tar-
tibotining tasdiqlanishi, davlatlar, xalqlar, um um an, dunyo jam oatchi-
ligidan faol harakatlam i talab qiladi. Bu holni anglab yetmay turib,
muvaffaqiyatga umid bog'lash qiyin.
1
Док. ООН. Резолюция ГА ООН 55/96 2000 г.
382
www.ziyouz.com kutubxonasi
XULOSA
XXI asr har bir inson va davlat hayotida xalqaro m unosabatlar ro
lining rivoji, yo'nalishi o'sishini ko'rsatmoqda, bu xalqaro huquq rivo-
jiga ham olib kelishi muqarrar.
XXI
asrdagi tarixiy taraqqiyot barcha m amlakatlami yagona jahon
hamjamiyati bilan bog'lab, globallashuv jarayonining tobora chuqur-
lashuvi bilan xarakterlanadi. Nafaqat tinchlik, balki insoniyat om on
qolmog'ining o'zi ham davlatlarning keng hamkorligiga bog'liq. Dunyoda
bo'layotgan o'zgarishlar yangi dunyo tartibi va tegishli huquqiy tarti-
botning yaratilishini talab qilmoqda. BMT davlatlarni «yo'naltirilgan
adolatli xalqaro tartibot va demokratiyaga ko'maklashishni xalqaro ham
korlikni rivojlantirish yo'li bilan davom ettirishga»1 chaqiradi. Bugun
hatto qudratli davlat ham yakka holda o'z fuqarolarining va o'zining
xavfsizligini ta’minlay olmaydi. Shu faktni anglab yetish milliy va xalqaro
xavfsizlik konsepsiyasini qayta ko'rib chiqishga olib keladi. Bu bo'lajak
o'zgarishlarning muhim xarakteri haqida guvohlik beruvchi muhim
nuqtayi nazard ir. Yangi jah o n tartib o ti va uning am al qilishini
ta ’minlovchi qurol xalqaro huquqdir. Shu bois BMTning eng asosiy
hujjatlarida xalqaro munosabatlarda huquqning ustunligini ta ’minlash
ahamiyatining ta ’kidlanishi tasodifiy emas.
N afaqat davlatlar orasidagi munosabatlarda, balki ularning ichki
hayotida ham xalqaro huquqning roli o'sib bormoqda. Globallashuv
kelajakda jamiyat hayotini baynalmilallashtirishga, xalqaro aloqalar ro
lining o'sishiga olib keladi. Shunga muvofiq ravishda xalqaro huquq
ning davlat hayotiga va qisman uning huquqiga ta ’siri kuchayadi. Yag
ona xalqaro va ichki qonuniylik holati paydo bo'ladi. Buning ahamiyati
yuqori baholanm oqda, BMT ming yillikning 2000-yilgi deklaratsiyasida
asosiy vazifalardan biri sifatida «xalqaro va ichki ishlarda huquq ustu-
vorligiga hurm atni oshirish», qayd etilgan.
Shuning uchun parlament a ’zolari va sudyalar ham da boshqa yurist -
larga xalqaro-huquqiy bilimlar nihoyatda zarur. M a’lum darajada bu
bilimlar har qanday yuridik ta ’limning tarkibiy qismiga aylanishi kerak.
Busiz xalqaro hayot taraqqiyotida yo'l topishning iloji yo'q. Xullas,
xalqaro huquq jismoniy va yuridik shaxslar manfaati va huquqi himo-
yasida tobora katta ahamiyatga ega bo'lib bormoqda.
1
Резолюция Генеральной Ассамблеи ООН 55/107 от 4 декабря 2000 г. «Содей
ствие утверждению демократического и справедливого международного поряд
ка».
www.ziyouz.com kutubxonasi
Xalqaro-huquqiy madaniyatning shakllanishida ommaviy axborot
vositalarining alohida o ‘rni bor. Afsuski, ular bu vazifani uddalay ol-
mayotganligini qayd qilishga to ‘g‘ri keladi. Xalqaro siyosiy va u bilan
bog'liq huquqiy m uam m olarni n o to ‘g ‘ri, b a ’zida esa latifanam o
ko'rinishda yoritilmoqda. Xalqaro jurnalist xalqaro huquq sohasidan
boxabar bo ‘lm og‘i kerak.
Xalqaro amaliyotda mavjud m uam m olar BMTni xalqaro-huquqiy
bilimlarni yoyish va xalqaro huquqni o ‘rganishni rag'batlantirish bo'yicha
qator tadbirlar qabul qilishga undadi. Bunga BMTning xalqaro huquq
ning o ‘n yilligi dasturi bag'ishlangan. BMTning kotibiyati 2001 -yili
xalqaro huquqni o'rganishning ahamiyati va uni o ‘qitishni kengaytirish
h a q id a g i « B u tu n d u n y o d a g i y u rid ik fa k u lte tla r i d e k a n la rig a
murojaatnoma»ni qabul qildi. Unda keng omma orasida xalqaro huquq
haqidagi ax b o ro tn i tarq atish d a yuristlarnin g m as’uliyati alo h id a
ta ’kidlanadi.
Xalqaro huquqqa faqat kasbiy nuqtayi nazardan qarash noto‘g‘ri
bo'lgan bo'lardi. U xalqlar orasida muomala m adaniyatining um u
minsoniy madaniyatning muhim elementi bo'lib xizmat qiladi. Bu yer
da baynalmilal muomalaning ko'p asrlik tajribasini o'z ichiga olgan
insoniyat madaniy merosining muhim unsuri haqida gap bormoqda.
Hoziigi zam onning muhim m uam molaridan — baynalmilal ongning
shakllanishi, dini, madaniyati, irqidan qat’i nazar, insonlami bir-biriga
hurmat ruhida tarbiyalash muammolarini hal etishida xalqaro huquq
yordam beradi. Bunday ong dunyo madaniyatining muhim elem enti
bo'lib, uning qaror topishi xalqaro va etnik aholi orasida ziddiyatlar-
ning yo'qolishida hal qiluvchi m e’yorga ega.
www.ziyouz.com kutubxonasi
KIRISH
3
B IR IN C H I B O 'L IM .
U M U M IY XALQARO H U Q U Q N IN G NAZARIY A S O S L A R I
B IR IN C H I M A VZU . «XALQARO H U Q U Q » T U S H U N C H A S I,
A H A M IY ATI VA T IZ IM I
1-§. «X alqaro huquq» tu s h u n c h a s i........................................................................................ 7
2-§. «X alqaro huquq» atam asining m a ’n o s i ........................................................................9
3-§. X alqaro huquqning obyekti va predm eti ..................................................................10
4 -§. Z am onaviy xalqaro huquq, uning am al qilish doirasi va asosiy
m a q s a d la ri................................................................................................................................... 11
5-§. X alqaro h u quqning fu n k siy a la ri.................................................................................. 12
6 -§ . X a lq a ro h u q u q n in g a h a m iy a ti.............................................................................................13
7-§. X alqaro huquqning paydo b o 'lishi va taraqqiyotining asosiy
b o s q ic h la ri................................................................................................................................... 15
8-§. «X alqaro huquq tizim i» tu s h u n c h a s i.......................................................................... 20
9-§. X alqaro «yumshoq» huquq ...........................................................................................21
10-§. X alqaro huquq va milliy huquqiy t i z i m ..................................................................22
1 1-§. X alqaro om m aviy huquq va xalqaro xususiy h u q u q ........................................... 23
12-§. O 'zbekiston Respublikasi va xalqaro huquq ......................................................... 24
IK K IN C H I M AVZU. XALQARO H U Q U Q N A ZA R IY A SI, FA N I
VA A M ALIY OTI B IR L IG I
1-§. X alqaro huquq nazariyasining shakllanishi. Tabiiy huquq
va pozitiv h uquq n azariy alari.................................................................................................26
2-§. X alqaro huquq nazariyasi ijtim oiy fanlar tizim ida ................................................31
3-§. X alqaro huquq am aliyotiga tabiiy fanlar ta ’s i r i ......................................................33
4-§. X alqaro huquq va tashqi siyosatning o 'zaro n is b a ti............................................. 34
5-§. Z am onaviy xalqaro h uquq fanining a h v o li.............................................................. 37
6-§. Z am onaviy xalqaro huquq a m a liy o ti.........................................................................40
U C H IN C H I MAVZU. XALQARO H U Q U Q N O RM A LA RI VA MANBALARI
1-§. «X alqaro huquq norm asi» tu s h u n c h a s i............. ........................................................45
2-§. X alqaro huquq norm alarin in g ta s n if i.........................................................................46
3-§. X alqaro huquq norm alarin in g yuridik m ajburiyligi .............................................. 48
4-§. X alqaro huquq in stitu tlari va sohalari ...................................................................... 49
5-§. «X alqaro huquq m anbalari» tushunchasi va tiz im i................................................50
6-§. X alqaro huquqning universal m a n b a la ri...................................................................51
7-§. X alqaro huquqning maxsus m a n b a la ri...................................................................... 56
8-§. X alqaro huquqning q o 'sh im ch a m a n b a la ri..............................................................57
9-§. D avlatlarning b ir tom o n lam a hujjatlari ....................................................................58
10-§. X alqaro huquq t a ’lim oti (doktrinasi)ning o 'r n i ................................................... 60
11-§. X alqaro huquqni kodifikatsiya q i l i s h ............................................................... .......61
www.ziyouz.com kutubxonasi
12-§. X alqaro huquqda norm a ijo d k o rlig i.........................................................................62
13-§. K onstitutsiya va xalqaro h u q u q ................................................................................64
T O 'R T IN C H I M A V ZU . XALQARO H U Q U Q N IN G A S O S IY P R IN S IP L A R I
1-§. «Xalqaro h uquq prinsipi» tu s h u n c h a s i...................................................................... 65
2-§. X alqaro h u q u q prinsiplarining ti z im i.........................................................................66
3-§. Suveren tenglik p r i n s ip i................................................................................................ 67
4-§. A ralashm aslik p r in s ip i.................................................................................................... 68
5-§. Kuch ishlatm aslik va kuch bilan tah d id qilm aslik p rin s ip i................................. 69
6-§. N izolarni tin ch y o ‘1 b ilan hal etish p r in s ip i............................................................71
7-§. X alqaro huquqqa oid m ajburiyatlarni vijdonan bajarish p r i n s ip i......................72
8-§. H ududiy yaxlitlik prinsipi ............................................................................................. 73
9-§. X alqlarning teng huquqliligi va o 'z taqdirini o 'z i belgilash
p r in s ip i......................................................................................................................................... 74
10-§. H am korlik p r in s ip i........................................................................................................75
p - f t . Inson huquqlarini h u rm at qilish p rin s ip i............................................................... 76
12-§. C hegaralarning buzilm asligi p rin s ip i........................................................................78
13-§. 0 ‘zbekiston R espublikasi va xalqaro hu q u q n in g asosiy prinsiplari ............... 79
B E S H IN C H I M A VZU . XALQARO H U Q U Q SU BY EK TLA R I
1-§. «Xalqaro h u q u q subyektlari» tu s h u n c h a s i................................................................ 82
2-§. Davlat — xalqaro huquqning asosiy subyekti ......................................................... 84
3-§. X alqaro tashkilot xalqaro huquqning subyekti s ifa tid a .........................................86
4-§. M ustaqil davlat barpo etish yo'lid a kurashayotgan xalq,
millat — xalqaro huquq su b y e k ti..........................................................................................88
5-§. X alqaro huquqning n o a n ’anaviy subyektlari .......................................................... 88
6-§. Individ — xalqaro huquq su b y e k ti............................................................................. 89
7-§. Transm illiy korporatsiyalar — xalqaro huquq s u b y e k ti....................................... 90
8-§. O 'zbekiston Respublikasi — xalqaro huquq s u b y e k ti........................................... 90
O L T IN C H I M A V ZU . X A L Q A R O -H U Q U Q IY SU B Y E K T L IL IK
VA X ALQARO H U Q U Q D A DAV LATNING TAN O L I N IS H I
1-§. X alqaro hu q u q d a «davlat» tushunchasi .................................................................... 93
2-§. X alqaro h u q u q d a «davlatlarning subyektlilik huquqi» tu s h u n c h a s i.................. 93
3-§. «Davlat yurisdiksiyasi» tu s h u n c h a s i........................................................................... 93
4-§. «D avlat im m uniteti» («daxlsizlik huquqi») tu s h u n c h a s i...................................... 94
5-§. X alqaro h u q u q d a oddiy (u n itar) va m urakkab d a v la t la r ..................................... 95
6-§. Xalqaro huquqda tan olish. D avlatlarni tan olish .................................................98
7-§. H ukum atlam i tan o l i s h .................................................................................................. 99
8-§. X alqaro huquqda tan olishning boshqa turlari .................................................... 101
Y E T T IN C H I M A VZU . DAVLATLARNING H U Q U Q IY V O R IS L IG I
1-§. «D avlatlarning huquqiy vorisligi» tushunchasi va uning turlari ..................... 102
2-§. X alqaro sh a rtn o m a la r b o 'y ic h a huquqiy v o rislik ................................................. 103
3-§. Yangi m ustaqil davlatlar — sobiq ittifoqdosh respublikalarning
huquqiy vorisligi ............................................................................................................... 104
4-§. D avlat m ulki b o 'y ich a huquqiy v o rislik .................................................................. 106
5-§. D avlat arxivlari b o 'y ic h a huquqiy v o ris lik ............................................................. 108
6-§. Davlat qarzlari b o 'y ich a huquqiy v o ris lik .............................................................. 109
www.ziyouz.com kutubxonasi
S A K K IZ IN C H I M AVZU. XALQARO H U Q U Q VA M IL L IY
H U Q U Q N IN G O 'Z A R O M U N O SA B A TI
1-§. X alqaro va milliy hu q u q n in g o 'z a ro m u n o s a b a ti................................................. 110
2-§. K onstitutsiya va xalqaro huquq ................................................................................ 112
3-§. X alqaro h u q u q norm alarining m illiy huquqqa bo'lgan
transform atsiyasi (im p lem en tatsiy asi).............................................................................. 113
T O 'Q Q IZ I N C H I M AVZU. XALQARO H U Q U Q D A H U D U D
1-§. X alqaro huquqda «hududiy ustuvorlik» tu s h u n c h a s i...................................... . 115
2-§. X alqaro h uquqda «davlat chegaralari» tu s h u n c h a s i............................................ 118
3-§. A lohida xalqaro-huquqiy m aqom ga (rejim ga) ega m a k o n la r .......................... 121
4 -§. « 0 ‘zbekiston R espublikasining Davlat chegarasi t o ‘g‘risida»gi q o n u n i ....... 125
0 ‘N IN C H I M AVZU . XALQARO H U Q U Q D A A H O L I
1-§. X alqaro h uquqda «fuqarolik» tu s h u n c h a s i.............................................................127
2-§. X alqaro h uquqda «diplom atik him oya» tu s h u n c h a s i..........................................128
3-§. Shaxsning x alqaro-huquqiy m aqom i ...................................................................... 129
4-§. Ish ch i-m ig ra n tlar (k o 'c h m a n c h ila r)n in g huquqiy m a q o m i.............................. 134
5-§. Q o ch o q lam in g huquqiy m a q o m i............................................................................. 135
6-§. X alqaro huquqda boshpana h u q u q i........................................................................ 136
0 ‘N B IR IN C H I M AVZU. X A LQ A R O -H U Q U Q IY JA V O B G A RLIK
1-§. «X alqaro-huquqiy javobgarlik» tushunchasi, elem entlari
va m a q s a d la ri...........................................................................................................................137
2-§. X alqaro h u q u q b u zarlik lar............................................................................................137
3-§. X alqaro huquqda m ajbur qilish va uning turlari .................................................138
4-§. X alqaro huquqda sa n k s iy a la r.................................................................................... 139
5-§. X alqaro huquqda qarshi c h o ra la r............................................................................. 140
6-§. X alqaro javobgarlik huquqining nazariy m u am m o lari....................................... 141
IK K IN C H I B O 'L IM .
XALQARO H U Q U Q SO H A LA R IN IN G
NAZARIY A SO SL A R I
0 ‘N IK K IN C H I M A V ZU . D IP L O M A T IK VA K O N S U L L IK H U Q U Q I
1-§. T ashqi siyosat va d ip lo m a tiy a ................................................................................... 144
2-§. D avlatning tashqi alo q alar olib boruvchi organlari tiz im i................................ 146
3 -§. D ip lo m atik huquq a s o s la ri......................................................................................... 148
4-§. K onsullik huquqi a s o s la ri............................................................................................153
5-§. 0 ‘zbekiston R espublikasida d ip lo m atik xizm atning huquqiy
asoslari .......................................................................................................................................156
6-§. O 'zbekiston R espublikasida konsullik x iz m a ti......................................................159
0 ‘N U C H IN C H I M A V ZU . XALQARO SH A R T N O M A L A R H U Q U Q I
1-§. «X alqaro sh artn o m alar huquqi» tu s h u n c h a s i........................................................ 168
2-§. X alqaro sh artn o m alard a to m o n la r ........................................................................... 169
3 -§. X alqaro sh artn o m alam i tu zish b o s q ic h la ri........................................................... 171
4 -§ . X alqaro sh artn o m alard a iz o h .................................................................................... 175
5-§. X alqaro shartnom aning kuchga kirishi, e ’lon qilinishi
va ro'yxatga o lin is h i...............................................................................................................176
6-§. X alqaro shartnom aning shakli, tuzilishi va t i l i .................................................... 177
www.ziyouz.com kutubxonasi
7-§. X alqaro sh artn o m an in g am al q ilis h i ....................................................................... 177
8-§. Xalqaro shartnom aning haqiqiy yoki va haqiqiy emaslik s h a r tla r i.................178
9-§. X alqaro shartnom aning bekor qilinishi ................................................................. 179
10-§. Xalqaro shartnom aning to 'x tatib qo'yilishi ........................................................ 180
11-§. «O 'zbekiston R espublikasining xalqaro
shartnom alari to ‘g‘risida»gi q o n u n i.................................................................................. 181
0 ‘N T O ‘R T IN C H I M AVZU. XALQARO TA SH K ILO T LA R H U Q U Q I
1-§. Xalqaro tashkilotlarning paydo bo'lishi va yuridik x u su siy atlari.................... 190
2-§. «Xalqaro tashkilotlar huquqi» tu s h u n c h a s i............................................................191
3-§. X alqaro tashkilotlarni tasniflash (klassifikatsiyalash).......................................... 193
4-§. X alqaro tashkilotlar xalqaro huquqning subyekti s ifa tid a ................................. 198
5-§. X alqaro tashkilotlarning fu n k s iy a la ri...................................................................... 199
6-§. X alqaro tashkilotlarga a ’zolik ................................................................................... 200
7-§. X alqaro tashkilotlarning organlari ........................................................................... 201
8-§. X alqaro tashkilotlarning hujjatlari ........................................................................... 203
9-§. Birlashgan M illatlar T ashkiloti — universal xalqaro ta s h k ilo t........................ 203
10-§. Y evropada Xavfsizlik va H am korlik Tashkiloti .................................................210
1 1-§. M ustaqil D avlatlar H a m d o 'stlig i............................................................................ 212
12-§. Xalqaro k o n fe re n siy a la r............................................................................................216
0 ‘N B E S H IN C H I MAVZU. IN S O N H U Q U Q L A R I B O 'Y IC H A
XALQARO H U Q U Q
1-§. «Inson huquqlari b o 'y ich a xalqaro huquq» tushunchasi va m azm uni ........ 223
2-§. Inson huquqlari to 'g 'risid ag i norm alarga rioya qilish b o 'y ich a
xalqaro nazorat ....................................................................................................................... 224
0 ‘N O L T IN C H I M A VZU . XALQARO D E N G IZ H U Q U Q I
1-§. X alqaro dengiz h u q u q i, uning m anbalari va prinsiplari ....................................226
2-§. X alqaro dengiz huquqining asosiy tu sh u n ch alari ................................................227
3-§. D avlat suvereniteti ostidagi dengiz hududlari ......................................................228
4-§. Q irg 'o q b o 'y i davlati alohida n azorat etish huquqiga ega bo'lgan
dengiz hududi ..........................................................................................................................229
5-§. Q irq o q b o 'y i davlati tabiiy zaxiralardan foydalanish uchun suveren h uquqqa
ega bo'lgan dengiz h u d u d i................................................................................................... 230
6-§. X alqaro huquqning barcha subyektlari to m o n id an um um iy
tarzda foydalaniladigan h u d u d l a r ...................................................................................... 231
0 ‘N Y E T T IN C H I M AVZU . X ALQARO HAVO H U Q U Q I
1-§. Xalqaro havo h u quqi, uning prinsiplari va m a n b a la ri....................................... 234
2-§. X alqaro havo b o 'sh lig 'id a parvozlam i tartibga s o lis h .........................................236
3-§. D avlatlar h u dudi ustidan o 'ta d ig a n xalqaro parvozlar ...................................... 236
4-§. Fuqaro aviatsiyasi xavfsizligini t a ’m in la s h .............................................................237
0 ‘N S A K K IZ IN C H I M A VZU . XALQARO K O S M IK H U Q U Q
1-§. «Xalqaro kosm ik huquq» tushunchasi .................................................................... 238
2-§. K osm ik fazo m a q o m i................................................................................................... 239
3-§. K osm osdagi faoliyat u ch u n ja v o b g a r lik ..................................................................240
4-§. K osm onavtlar va kosm ik ap p aratlar m aqom i .......................................................240
5-§. Am aliy kosm ik faoliyatni x alq aro -h u q u q iy tartibga solish ............................... 241
www.ziyouz.com kutubxonasi
0 ‘N T O ‘Q Q IZ IN C H I M A VZU . XALQARO IQ T IS O D IY H U Q U Q
1-§. X alqaro iqtisodiy huquq, uning m aqsadi va p rin s ip la ri.....................................242
2-§. X alqaro iqtisodiy huquq m a n b a la ri..........................................................................244
3-§. X alqaro iqtisodiy m unosabatlarda davlatning ishtiroki .....................................247
4-§. X alqaro iqtisodiy ta s h k ilo tla r................................................................. .................. 248
5-§. T ransm illiy k o rp o ra ts iy a la r...................................................................... ................. 249
6-§. X alqaro iqtisodiy huquqda jav o b g arlik ....................................................................251
7-§. X alqaro savdo huquqi ................................................................................................. 251
8-§. Ja h o n savdo tashkiloti: m aqom i, tizim i va faoliyatining
asosiy yo‘n a lis h la ri........................................................................................................... 253
9-§. X alqaro m oliya huquqi ............................................................................................... 255
10-§. X alqaro investitsiya h u q u q i..................................................................................... 256
11 -§. N atsionalizatsiya ........................................................................................................ 258
12-§. O 'zbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiy faoliyatining huquqiy a s o s la ri.....258
Y IG IR M A N C H I MAVZU. XALQARO A T R O F -M U H IT H U Q U Q I
1-§. X alqaro atro f-m u h it huquqi, uning taraqqiyoti va p rin sip la ri.........................262
2-§. A trof-m uhitning xilma-xil turlarini m uhofaza q ilis h ......................................... 265
3-§. H ayvonot va o'sim liklar dunyosi m u h o fa z a si...................................................... 268
4-§. O 'zbekiston Respublikasining xalqaro ekologik h a m k o rlig i............................ 269
5-§. X alqaro atro f-m u h it h u quqining nazariy m u a m m o la r i.....................................270
Y IG IR M A B IR IN C H I M AVZU . XALQARO JIN O Y A T H U Q U Q I
1-§. «X alqaro jinoyat huquqi» tu s h u n c h a s i....................................................................273
2-§. «X alqaro jinoyat» tushunchasi ..................................................................................273
3-§. X alqaro jinoyatlarning tu r la ri.................................................................................... 274
4-§. X alqaro va davlatning ichki jinoyat h u q u q i.......................................................... 279
5-§. X alqaro jin o y at s u d i ..................................................................................................... 280
6-§. D avlatlarning oddiy va um um iy jin o y atch ilik bilan kurash
sohasidagi ham korligi ........................................................................................................... 281
7-§. Interpol faoliyati ...........................................................................................................282
Y IG IR M A IK K IN C H I M A VZU . XALQARO G U M A N ITA R H U Q U Q
1-§. «X alqaro g u m an itar huquq» tu s h u n c h a s i...............................................................283
2-§. «Q urolli m ojaro» tu s h u n c h a s i................................................................................... 285
3-§. U rushning boshlanishi va tam om b o 'l i s h i ............................................................ 285
4 -§. H arbiy h arak atlar olib borishning usul va v o s ita la ri.......................................... 286
5-§. U rush q u rbonlarini him oya q ilis h ............................................................................ 287
6-§. K o m b atan tlam in g m a q o m i........................................................................................288
7-§. M uayyan hududga joylashtirish va xavfsizlik zonasi ......................................... 289
8-§. H arbiy istilo r e jim i....................................................................................................... 290
9-§. B etaraflik (n e y tra lite t)................................................................................................. 292
10-§. X alqaro b o 'lm ag an tusdagi m ojarolar va xalqaro gum anitar h u q u q ............293
Y IG IR M A U C H IN C H I M A V ZU . XALQARO N IZ O L A R N I
T IN C H YO‘L BILA N H A L E T IS H H U Q U Q I
1-§. X alqaro nizolarni tin ch y o 'l bilan hal etish a s o s la ri.......................................... 296
2-§. X alqaro nizolarni hal etishda xalqaro tashkilotlarning o 'r n i ........................... 297
3-§. X alqaro nizolarni tinch yo'l bilan hal etishning xalqaro-huquqiy v o sita la ri.....299
4 -§. X alqaro nizolarni hal etishning xalqaro sudlov vositalari:
xalqaro arbitraj va xalqaro s u d ........................................................................................... 301
www.ziyouz.com kutubxonasi
5-§. X alqaro nizolarni tin c h y o ‘1 bilan hal etish huquqining
rivojlanish te n d e n s iy a la ri................................................................
Do'stlaringiz bilan baham: |