Kafedrasi husanov nishonboy abdusattorovich dilmurodova nilufar asatullayevna



Download 4,06 Mb.
Pdf ko'rish
bet134/398
Sana31.12.2021
Hajmi4,06 Mb.
#215865
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   398
Bog'liq
Ozbek tili oum

 
Og’zaki nutq:  
Mavzuga oid matnni o’qib tushunish.  


121 
 
Matndagi termin va iboralarning ma’nosini izohlash.  
Matnni kengaytirib so’zlab berish.  
Yozma nutq:  
O’zbekistondagi oliy ta’lim muassasalari haqida ma’lumot tayyorlash. 
 Oliy ta’lim muammolariga bag’ishlangan ilmiy maqola yozish.  
Oliy ta’lim terminlari lug’atini tuzish.  
O’zbekistondagi oliy ta’lim muassasalarining nomlarini qisqartma otlar shaklida 
ifodalash.  
 
GRAMMATIKA: Uslubiy xoslangan va uslubiy betaraf so’zlar. 
Uslubiy xoslangan va uslubiy betaraf so’zlar. Tilimizda barcha uslublarda teng 
qo‘llanadigan  so‘zlar  bo‘lishi  bilan  birga,  faqat  ayrim  nutq  uslublari  uchun 
xoslangan  so`zlar  ham  mavjud.  Shuning  uchun  so‘zlar  ana  shu  belgiga  ko`ra  ikki 
guruhga  bodinadi:  1)  uslubiy  betaraf  so`zlar  (m.,  so`zlamoq,  gapirmoq,  uy,  daftar, 
ovqat  va  boshqalar);  2)  uslubiy  xoslangan  so`zlar  (mazkur,  binobarin, dudoq, erin, 
qaroq, nigoh, tashlamoq, bayortnomanota va boshqalar). 
Adabiy  tilning  ijtimoiy  hayotdagi  ma’lum  soha  doirasiga,  ma’lum  nutqiy 
vaziyatga  xoslangan  ko`rinishi  nutq  uslubi  hisoblanadi.  So`zlar  ma’lum  nutq 
uslubiga  xoslanish-xoslanmaslik  belgisiga  ko`ra  uslubiy  xoslangan  va  uslubiy 
betaraf so`zlarga bo`linadi. Ayrim nutq uslubidagina qo`llaniladigan so`zlar uslubiy 
xoslangan  so`zlar,  bunday  xususiyatga  ega  bo`lmagan  so`zlar  esa  uslubiy  betaraf 
so`zlardir. 
        Olim na’matakka ilmiy izoh bersa, shoir esa unga badiiy tus beradi, metafora, 
o`xshatish, jonlantirish, leksik vositalar bilan shoirona kuylaydi. Us lub - so`zlovchi 
va  yozuvchining  ifodalanayotgan  fikrga,  voqea,  hodisaga  Shaxsiy  munosabatidir. 
Shu  yo`l  bilan  ayni  bir  jumlada  qo`shimcha  uslubiy  (modal)  mazmun  ham 
ifodalanadi.  Masalan:  Ol,  jiyan,  yo`l  yurib  kelgansan.  Bu  jumlada  so`zlovchi 
suhbatdoshga  qarindoshligini  bildirishi  bilan  birga,  unga  o`z  mehribonligini  ham 
ko`rsatmoqchi. Odatda, so`zning asl, tub (denotativ) ma’nosi va uning qo`shimcha, 
ko`chma (konnotativ) ma’nosi bo`ladi. Uslubshunoslik, uslub, sinonimiya, so`z, so`z 
birikmasi  va  gapning  ana  shu  qo`shimcha  (modal)  ma’nosini  o`rganadi.  Gapda 
uslubiy (modal) mazmun maxsus so`z va iboralar (undalma, kirish so`z, sinonimlar, 
frazeologik  birlik  va  gaplar,  sheva,  biror  kasbga  oid  so`zlar  va  h.k.)  orqali 
ifodalanadi.  Hamma  so`z,  ibora  va  sintaktik  qurilmalar  ham  ma’lum  bir  nutq 
uslubini  yaratishga  xizmat  qilavermaydi:  qalam,  kitob,  daraxt  va  shunga  o`xshash 
so`zlar o`z asl ma’nosida biror uslubga betaraf so`zlardir. Ular nutqning biror turini 
tashkil etishi uchun ko`chma ma’noda qo`llanishi kerak. Qalami o`tkir. Hasratim bir 
kitob bo`ladi. Daraxt bir joyda ko`karadi kabi. 
 


122 
 

Download 4,06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   398




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish