Tarix 9-sinf 1-bilet

Manifest(lot)-hukumatning  juda  muhim  voqea  munosabati  bilan  xalqga  qilgan 

yozma murojati  

  

22-BILET  1. Kesh haqida 

ma‟lumot bering.   

Kesh (arab, manbalarida Kashsh, Kass, Kise) — tarixiy shahar va viloyat. 

Hozirgi Qashqadaryo viloyatining shim.sharqiy qismini egallagan. Dastlab Kesh 

Kitob oʻrnida boʻlgan, keyin 9—10-asrlarda Shahrisabz hududiga koʻchgan. 

Kesh nomining xitoycha transkripsiyasi 1-marta 7-asrga oid xitoy yozma 

manbalarida Syuysha shaklida uchraydi. Uning sugʻd tilidagi nomi esa 7-asr 

oxiri — 8-asr boshlarida hukmdorlik qilgan Kesh hokimi Axurpat tangalarida 

hamda 8-asr oʻrtalarida Keshni idora qilgan hokim Ixshidning dastlabki arabcha 

fale (tanga)larida ilk bor zikr etilgan. "Kesh" atamasining kelib chiqishi 

QashqaQashqrud nomi bilan bogʻliqboʻlishi mumkin. Boshqa bir fikrga koʻra 

(A.Muhammadjonov), "Kesh" toponimining maʼnosi ilk bor — uy, qishloq, 

shahar, poytaxt, viloyat, el-yurt, diyor, hatto "Kishvar" shaklida esa mamlakat va 

Vatan kabi maʼnolarni anglatgan. Xitoy yozma manbalarida qayd etilishicha, 

hokim Digja (Dichje) (6-asr oxiri — 7-asr boshlari) Keshga asos solgan boʻlib, 

oʻsha vaqtda shahar aylanasi 1 km ga yetgan. Arab tarixchisi Yaʼqubiynshpt 

yozishicha, Kesh mil. 7-asr oʻrtalarida yuksalib, Sugʻdning bosh shahriga 

aylangan. Kesh bu davrda hunarmandchilik, savdo-sotiq, madaniyat yuksak 

rivojlangan shaharga aylanib ark, ichki va tashqi shahardan iborat boʻlgan. Ichki 

shahar mudofaa devori va 4 darvozaga ega edi. 6-asrda arkning gʻarbiy qismida 

shahar hokimi Digja tomonidan yangi qarorgohga asos solingan. 7-asr oxiri — 

---

 

8asrning 1-yarmida Keshni arablar bir necha bor fath etgan 2. Amir Umarxon 

haqida ma‟lumot bering.   

Amir Umarxon davridagi yirik shoirlardan biri Mahmur (asl ismi Mahmud) XVIII 

asr oxirida tug‗ilib, 1444-yili vafot etgan. Qo‗qondagi madrosayi Mirda o‗qigan, 

keyin  qo‗shinda  sipohlik  qigan.  Mahmurning  hajviy  she‘rlar  devoni  saqlangan 

bo‗lib unda oltmish to‗qqiz asar (3717) misra jamlangan hajviy asarlarida xalqqa 

jabr yetkazgan keskin taqid ostiga olgan. Xususan, ―hapalak‖ she‘rlarida hapalak 

qishlog‗ining ayanchli manzaralari aks ettirilgan.  

  

3. “Chorizm” atamasiga izoh bering.   

Chorizm  –  chor  Rossiyasi  tomonidan  Markaziy  Osiyoga  bostirib  kirgan  1850 

yillardan 1920 yillargacha bo'lgan davrning nomlanishi.