O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi d. Q. Maksumova g’. U. Qobilov

Moddalar 
Turpilar 
Shirin 
Bijgigan 
Spirtlangan 
Qand 
5-10 
- 
4-6 
Spirt 
- 
4-5 
5-8 
Sharob kislotasi 
0,5-2,0 
0,7-2,5 
1,2-3,0 
Urug’dagi moy 
10-24 
10-24 
10-18 
 
Uzum turpi xavo bilan aloqada bo’lishi hisobida tez buziladi va mog’or bilan 
qoplanadi,  spirt  sirka  kislotasiga  aylanadi,  sharob  kislotali  birikmalar  propion 
kislotali  bijg’ish  bakteriyalari  tomonidan  parchalanadi.  Shuning uchun 
iskanjalashdan keyin birdaniga turplar qand va sharob kislotalarni 
ekstraksiyalash usuli bilan ishlov beriladi. Bunday imkoniyatlar bo’lmasa turplar 
sementli transiyalarda, maxsus yer osti omborxonalarda. Xovuzlarda yoki 
maydonlarda joylashtiriladi, polietilen plyonkalar bilan yopiladi, keyin qum, 
turpok, yoki yer bilan qo’shib tashlanadi. Uzum turpi bijg’ishdan keyin spirt va 
sharob kislotali birikmalar olish uchun yoki tug’ridan -  tug’ri xaydash usuli 
bilan spirt olish uchun disstillyasiga yuboriladi. Ularni kompleks ravishda 
ishlatilishi natijasida sharob kilotasi, spirt xom-ashyosi, uzum urug’lari, xashaki 
unlar, enobuyoklar va boshka maxsulotlar olinadi. 
Sharob toshi. Rezervuarlarning devorlarida va tublarida ko’p miqdorda zich 
sharob toshli cho’kma hosil bo’ladi. Sharob toshi esa sharob kislotasini olishda 
eng qiymatli mahsulot hisoblanadi. Ular mexanik kuchlar ta’sirida (aralashtirish 

---

19 
 
yoki silkitish), spirt miqdorini oshirganda yoki sharob haroratini pasaytirganda, 
achitqilar bilan  birgalikda uzum sharbatini spirtli bijg’ish natijasida, ishlov 
berish va sharobni saqlash davomida cho’kmaga tushadi. 
         Uzum urug’i.  Urug’ yangi yoki ekstraksiyalangan uzum turpidan olinadi 
va uzum moyi, tanin ishlab chikarishda, xamda seleksiya maqsadida ishlatiladi. 
Uzum navining zichligiga qarab, ular shingil massasining 1-4% tashkil qiladi; 
yangi uzum turplarida 15-40%-i urug’lar, quritilgan turplarini esa 65%-ni urug’ 
tashkil etadi.