Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

Ўқув режаси-давлат ҳужжатидир. Унга барча умумтаълим мактаблари 
сўзсиз амал қилади. Бу ҳужжатда синфлар бўйича ўрганилиши лозим бўлган 
ўқув фанлари ва шу фанлар учун ажратилган ўқув соатлари кўрсатилади. Бу 
ҳужжат мактабнинг ягона ўқув режаси ҳисобланиб, у халқ таълими 
вазирлиги томонидан тасдиқланади. Алоҳида аниқ бир фаннинг ўқув режаси 
- шу фанни ўқитиш учун ажратилган соатлар ва ўқув йилининг тузилишини 
белгилаб берувчи давлат ҳужжатидир. 
Ўқув фан дастури- ҳар бир алоҳида фан учун ўқув дастури тузилади. 
Дастур ўқув режасига асосланади. Фаннинг мақсадидан, ўқув режаси бўйича 
ажратилган соат ва билим ҳажми унинг тизими мавжуд жамиятнинг ғоявий-
сиёсий йўналишини ўзида акс эттирадиган давлат ҳужжатидир. 
Ўқув дастурида бир синфда алоҳида фанлар бўйича ўқувчиларга 
бериладиган илмий билим, кўникма ва малакаларнинг ҳажми белгилаб 
берилади. Дастурда фаннинг мазмуни, мавзу кетма-кетлиги иккинчи мавзу 
биринчини тўлдириши, изчиллик билан ёритилади ва маълум мавзулар 
орқали кўрсатилади. Ўқув дастурида шу фан бўйича ўқувчиларга берилиши 
лозим бўлган билим, кўникма ва малакалар кичик мавзуларда ифодаланиб, 
мавзу мақсади қисқача изоҳланади. 
Фаннинг мақсади ва вазифасидан келиб чиққан ҳолда бобларга 
бўлинади. Боблар катта-катта мавзуларга, катта мавзулар эса кичик 
мавзуларга бўлиниб, шу мавзу юзасидаи ўқувчи қанақа билим, кўникма ва 
малакаларни ўзлашгириши лозим бўлса, унинг мазмуни қисқача ифодаланиб 

---

81 
берилади. Ўқув дастурининг ўзини амал қилиниши керак бўлган 
принциплари мавжуд, 
1. Дастурнинг аниқ бир ғояга асосланганлиги. 
Мустақил жамиятимиз тарақиётининг тамойилларига асосланган ҳолда 
ислоҳқилинган ҳар бир соҳадаги фан, техника, ишлаб чиқариш, ижтимоий 
муносабатларда эришилган ютуқлар даражасини илмий асосда акс эттирши 
лозим. 
2. Дастур илмийлик принципига асосланади. 
Ҳар бир таълим ва тарбия ғоялари, илмий жиҳатдан текширилган, 
ишончли далиллар, кузатишлар, манбалар ва материаллар асосида 
киритилади. 
3. Ўқув дастури- аниқ мазмун ва мантиқий ғояларни ўзида акс 
эттириши лозим. 
Дастурда фаннинг мақсад ва вазифалари ундаги билим асослари 
мисоллар ва масалалар орқали ўргатилади. Акс ҳолда ўргатилаётган билим 
асосларини назарий жиҳатдан тушуниш қийин бўлади. 
4. Назария билан амалиётнинг бирлиги принципи. Талабалар олган 
назарий билимларини, амалда қўллай олиши кўникмасини шакллантириш 
назарда тутилади. 
5. Ўқув дастурини тузишда фаннинг тарихий сабоқлари инобатга 
олинади. 
Вақт ўтиши билан фан оламида янги-янги кашфиётлар, маълум бир 
илмий қонун-қоидалар пайдо бўлиб, фан такомиллашиб боради. Дастур 
фаннинг келажакдаги ициқболини ўзида қисқача ифодалайди. 
6. Ўқув дастури давлат томонидан тасдикланган режа асосида 
бакалавр, магистр, лицей, гимназия, коллежларга алоҳида-алоҳида тузилади.