Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил

“Ролли ўйинлар”. Ролли ўйинлар методининг моҳияти шундан 
иборатки, унда ўқувчилар бошқа кишининг қиефасига кириб, ҳаракат 
қиладилар. Ўйинда ўқувчиларга асосан тугалланмаган вазиятлар берилади. 
Улар қарор қабул қилишлари, муаммоли ҳолатларни бартараф этишлари ёки 
таклиф этилган вазиятларни ниҳоясига етказишлари керак бўлади. 
Ролли ўйинлар ўқувчиларда бошқаларни тушуниш, уларга хайри-
хоҳлик қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Бошқалар ролини ўйнаш 
орқали, унинг нуқтаи назарини тушуниш осон, ҳатто унинг нималар ҳақида 
ўйлаётгани ва сезаётганини ҳам. Ролли ўйинлар ўқувчиларга турли 
вазиятларда ўзини тута билишнинг моделларини бериши мумкин. 
Дарсларда ролли ўйинларни қўллаш қуйидаги босқичларни ўз ичига 
олади. 
1. Ўйин вазиятларини танлаш. Ролли ўйинларга материал бўлиб 
хизмат 
қиладиган 
кўплаб 
вазиятлар 
мавжуд. Улар 
индивидуал 
қийинчиликларни (интернет хизмати провайдери билан мулоқат қилиш) ва 
конфликтни ҳал қилиш вазиятларини (дастурий маҳсулот буюрмачиси билан 
баҳс) ўз ичига олади. Ўйинлар махсус саволлар ёки муаммоларни ҳал этишда 
қўлланилиши мумкин. Масалан, ёш болаларга интернет тармоғининг барча 
маълумотларига киришга рухсат бериш керакми ёки йўқми? деган саволга 
жавоб топишда ўйин методидан фойдаланиш мумкин.
2. Тайёрлаш. Ўқувчилар вазият ёки муаммо билан танишадилар ва 
улар ўртасида роллар тақсимланади. 
3. Иштирокчиларни танлаш. Ўқитувчи ролга ўқувчиларни ўзи 
танлаши, гуруҳда ўзлари тақсимлашларига имкон бериши ёки хоҳловчиларни 
таклиф этиши мумкин. Ўқувчилар ўз синфлари олдида чиқиш қилишлари ёки 
бир вақтнинг ўзида кичик гуруҳларда ишлашлари мумкин. Ролли ўйинларда 
иштирок этмаётган ўқувчилар кузатувчи бўлишлари ёки бошқа ролни 
ўйнашлари мумкин. 
4. Ўйинни ўтказиш. Ўқувчилар ўйин доирасида ўзларини тутиш 
усулини ўзлари танлайдилар. Бунда, албатта, белгиланган вазиятда инсон 
ўзини қандай тутиши мумкинлиги асос қилиб олинади. Ўйиннинг боришига 
ўқитувчи аралашмаслиги лозим. Агар ўйинда муаммоли вазиятга дуч 
келинсагина, унга туртки бериш мақсадида аралашиши мумкин. Шунда ҳам 
аралашув қисқа, аниқ ва равшан бўлиши керак. Айрим ҳолларда ўйин 
тугагандан кейин ролларни алмашиб, яна бир бор такроран ўтказиш 
фойдадан ҳоли бўлмайди. 
5. Муҳокама. Ўйин муҳокама қилиниши ва баҳоланиши керак.
Муҳокама учун қуйидаги саволларни бериш мумкин: 
➢
Сиз нималарга ўргандингиз? 
➢
Ўйин бўйича ва ҳар бир рол бўйича нималарни ҳис этаяпсиз? 

---

183 
➢
Ўйин реалистик бўлдими? 
➢
Қўйилган масала ҳал этилдими? Агар ҳал этилган бўлса, қандай 
ҳал этилди? Агар ҳал этилмаган бўлса, нима учун?