З. М. Махмудов, С. Н. Искандарова Операцион тизимлар ва

Назорат саволлари: 
1. ОТ да жараён нима. 

---

83 
2. Жараён ҳолатлари ва диаграммаси 
3. Жараён контексти (маълумотлар) 
4. Жараён устидаги амаллар: бир марталик ва кўп марталик амаллар. 
5. Ресурслардан фойдаланишни режалаштириш. 
6. Режалаштириш кўрсаткичи ва алгоритмларга бўлган талаблар. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

84 
8-Маъруза. ОТларда хотирани бошқариш. 
Режа: 
1.Компьютернинг физик хотираси 
2.Мантиқий хотира. 
3.Хотирани бошқариш тизими функциялари. 
4.Хотирани бошқаришнинг оддий усуллари. 
5.Хотирани бошқаришнинг самарали усуллари. 
6.Виртуал хотира. 
Компьютер тизими бош асосий масаласи-дастурни бошқаришдир. 
Дастурлар ва уларнинг мурожаат қиладиган маьлумотлари,бажарилиш 
жараёнида оператив хотирада(хеч бўлмаса қисман) жойлашган бўлиши шарт. 
Операцион тизимга, хотирани, фойдаланувчи жараёнлари ва ОТ 
компоненталари орасида тақсимлашга тўғри келади.Операцион тизимнинг бу 
фаолияти хотирани бошқариш дейилади. Шундай қилиб, хотира(storage 
memory) синчиклаб бошқаришни талаб этадиган ресурсдир.Яқин кунларгача 
хотира энг қиммат ресурс хисобланган. 
Операцион тизимнинг ,хотирани бошқарадиган қисми, хотира менежери 
дейилади. 
Компютер ҳотирасини физик тузилиши (ташкил этилиши) 
Компютернинг ҳотира қурилмаси икки ҳил турга: асосий (бош ҳотира, 
тезкор ҳотира, физик ҳотира) ва иккиламчи (ички ҳотира) ҳотирага бўлинади. 
Асосий ҳотира бир байтли тартибланган ячейка массивига эга бўлиб, ҳар 
бир ячейка ўзининг адресига (номерига) эга. Процессор буйруқларни асосий 
ҳотирадан олади, қайта ишлайди ва бажаради. Буйруқларни бажаришда 
асосий ҳотиранинг бир нечта ячейкаларига мурожаат қилишга тўғри келади. 

---

85 
Одатда асосий ҳотира ярим ўтказгичли технология асосида тайёрланади 
шунинг учун ҳотирадаги маълумотлар электр манбасидан узилгандан сўнг 
ўчиб кетади. 
Иккиламчи ҳотира (бу асосан дисклардир) бу чизиқли бирлик адресга 
эга бўлган жой ва уларни кетма-кет жойлашган байтлар ташкил қилади. 
Иккиламчи ҳотиранинг тезкор ҳотирадан фарқи шундаки, у алоҳида 
энергияга, катта ҳажмга, ва самарали фойдаланиш имкониятига эга. 
8.1 расмдаги кўрсатилган схемага яна бир нечта оралиқ сатхларни 
қўшиш мумкин. Хар хил кўринишдаги ҳотиралар иерархияга, мурожаат 
вақти камайиб бориши, нархини ошиши ва сиғими ошиши тарзида 
бирлашиши мумкин. 
8.1 расм. Хотира иерархияси. 
Кўпбосқичли схемалар куйидагича ишлатилади. Маьлумотлар одатда 
хотиранинг юқори сатхларидан қидирилади, агар у ердан топилмаса, 
маьлумотлар катта номерли сатхларда ҳам сақланади. Шунинг учун, у 
кейинги сатхдан қидира бошлайди. Агар керакли маълумотни топса, уни 
юқорироқ сатхга ўтказади. 
Бир битнинг мурожаат вакти 
Нархи
т 
Хотира
қурилмасининг 
сигими
Процессор регистрлари 
Процессор кеши 
Асосий хотира 
Электрон дисклари 
Магнит дисклари 
Магнит ленталари 

---

86