Microsoft Word 11June2019 Jamila Avtoreferat docx

Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат: 
Хоразм вилоятининг суғориладиган ўтлоқи аллювиал тупроқлари 
шароитида кузги буғдойнинг Краснодарская-99 нави учун минерал 
ўғитларнинг мақбул меъёрлари аниқланган; 
хлорофиллметр SPAD-502 ёрдамида (барг ташхиси) кузги буғдойнинг 
туплаш ва найчалаш даврларида қўлланиладиган N-ўғити меъёрларини 
табақалаштирилган ҳолда қўллаш ишлаб чиқилган; 
CropSyst агрономик модели Хоразм вилоятининг суғориладиган ўтлоқи 
аллювиал тупроқлари шароитида кузги буғдойнинг Краснодарская-99 нави 
учун ишлаб чиқилган;
суғориладиган ўтлоқи аллювиал тупроқлари шароитида NPK-ўғитининг 
мақбул меъёрларини тупроқдаги ҳаракатчан озиқа моддалар миқдорларига, 
буғдой NPK ўзлаштиришига, ўсимлик барг сатҳи, махсус барг сатҳи, қуруқ 
модда тўплашига, ҳосил структурасига, дон ва сомон ҳосиллари салмоғига 
ҳамда дон сифатига таъсири асосланган.
Тадқиқотнинг амалий натижалари қуйидагилардан иборат:
минерал ўғит меъёри N
0
P
0
K
0
дан N
240
P
170
K
120 
кг/га гача ортиб бориши 
билан 1000 та дон оғирлиги ошган. Ўғит N
240
P
170
K
120
кг/га меъёрда 
ишлатилганда бу кўрсаткич биринчи йилида 46,2 г. ва иккинчи йилда 43,6 г. 
Ўғитсиз назоратда дон ҳосили 1,22–1,80 т/га, минерал ўғитлар ошиб борган 

---

8 
меъёрларини қўлланганда дон ҳосили 2–4 баробарга ошган. Ўғит N
120
P
85
K
60
кг/га меъёрда ишлатилганда дон ҳосили 2,80–4,07 т/га ва N
180
P
125
K
90
кг/га 
таъсирида 5,02–5,53 т/га. Ҳосил индекси (ҲИ) 0,41–0,50 оралиғида, мақбул 
ҲИ кўрсаткичи (0,47–0,53) ўғит N
180
P
125
K
90
кг/га меъёрда аниқланган; 
ўғитсиз назоратда бошоқ узунлиги 6,8–6,9 см ва бошоқдаги дон сони 30-
33 дона, минерал ўғит турли меъёрларда қўлланилган вариантларда ушбу 
кўрсаткичлар 7,7-8,2 см ва 37-41 дона; 
хлорофиллметр SPAD-502 ёрдамида кузги буғдойнинг туплаш ва 
найчалаш даврларида қўлланиладиган N–ўғитининг мақбул меъёрларини 
аниқлаш номограммаси яратилган. Уни қўллаш натижасида кузги буғдойдан 
4-5 ц/га қўшимча дон ҳосили олинган ва 30–40 кг/га азот ўғити тежалган.