O`zbeкistоn rеspubliкаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi

Moylash  tizimiga  TXK.  Kundalik  texnik  xizmat  koprsatishda  moylash  tizimidagi  moy  sathi  va 
uning  sifati  tekshiriladi.  Moy  sathini  shchup  yordamida  o`lchanadi,  unda  «max»  va  «min»  belgilari 
bo`lib, moy sathi ular o`rtasida bo`lishi lozim. 
Moy sifatini rangi, qovushqoqligi va ifloslanishiga qarab aniqlanadi. Moy rangi qoramtir, suyulgan 
va tarkibida iflosliklar bo`lsa almashtirish zarur. 
Dvigatel karteridagi moy avtomobilllarni ishlash sharoitiga, moy sifatiga, detallarni yeyilishi dara-
jasiga  qarab  1500...15000  km,  ba`zi  xorijiy  firmalar  moyi  ishlatilgan  bo`lsa  unda  ham  ko‘proq  yo`l 
bosib o`tganda almashtiriladi. 
Dvigatel ishlash jarayonida  yonilg`i to`la yonmasligi va cho`kmalar moyni oksidlanishi natijasida 
moylash  tizimida  qoldiqlar  to`planadi.  Moydagi  qo`shimchalar  ham  qoldiq  to`planishiga  imkoniyat 
yaratadi.  Texnik  xizmat  koprsatishda  qo`yilgan  yangi  moy  yuvish  xususiyatiga  ega  bo`lib,  tizimdagi 

---

 
35 
qoldiqlarni yuvadi va shu bilan birga moyni ifloslantiradi. Dvigatelni salt yurishda sovutish suyuqligini 
va  moyni  past  haroratida  uzoq  muddat  ishlatish  jadal  qoldiq  hosil  bo`lishiga  olib  keladi.  Dvigatelni 
keyingi  katta  aylanalarda  va  yuqori  haroratlarida  ishlatish  yumshoq  qoldiqlarni  cho`kmalarni  qotish-
iga, qattiqlashishiga olib keladi. CHo`kmalar moy uzatmalari to`lib qolishiga, vkladishlarni yeyilishiga 
va porshen xalqalarini o`tirib qolishiga va boshqalarga olib keladi. 
Moylash tizimini cho`kmalardan tozalash, ya`ni tizimni yuvish kerakli texnologik operatsiyadir, u 
asosan  mavsumiy  xizmat  koprsatish  boshqa  markadagi  moy  quyishda  zarurdir.  Dvigatelni  moylash 
tizimini  yuvish  motor  moyini  fizik-kimyoviy  koprsatkichlarini  yomonlashi  bilan  sekinlashtiradi, 
dvigateldagi  kompressiyani  oshiradi,  moy  sarfini  va  uni  kuyishini  kamaytiradi,  moylash  tizimi  ishini 
yaxshilaydi. 
Moylash tizimidagi moy to`la to`kilishi uchun uni suyultirish maqsadida  dvigatel 80...90
0
S gacha 
qizdiriladi. So`ng moy quyish bo`g`izidagi qo‘qoq olib qo`yiladi va karterdagi rezbali tiqin ochilib ish-
langan  moy  vannaga  to`kiladi.  Moy  to`la  to`kilishi  uchun  10  daqiqa  kutish  lozim.  YAngi  moy  quy-
ishdan  oldin  UZAM-412  dvigatellarida  filtr  elementlari,  VAZ  larda  filtr,  yuk  avtomobillarida  dag`al 
filtr elementlari almashtiriladi, markazdan qochma filtrlar tozalanadi va karterdagi rezbali tiqin o`rniga 
qotiriladi. Karterga shchupni «max» koprsatkichigacha moy quyiladi va bo`g`iz qo‘qog`i berkitiladi. 
Dvigatelning  ishga  tushirib  3...5  daqiqa  ishlatgandan  so`ng  to`xtatiladi  va  o`n  daqiqadan  so`ng 
moy sathi tekshiriladi, lozim bo`lsa «max» belgigacha qo`shimcha moy quyiladi. 
Avtomobil 20000...30000 km yo`l bosib o`tgandan so`ng keyingi moy almashtirish vaqtida karterni 
shamollatish  tizimi  detallarini  mahkamlanganligini  tekshirish  va  uni  detallarini  (ichaklar,  havo  filtri 
korpusidagi  potrubka,  moy  ajratuvchi,  uchqun  o`chiruvchi,  zolotnik,  karbyuratordagi  karter  gazini 
uzatishni sozlovchi) benzin bilan yuvish va tozalash hamda moylash tizimini yuvish lozim.