Ona tili-10 2017 70x90. indd

122-mashq.
  Berilgan gaplardagi kirishlar va  
kiritmalarni uslubiy xusu-
siyatlaridan kelib chiqib farqlang, ularning ma’nolariga 
izoh bering.
1. Albatta, yarim kunda hammayoqni ko‘rib bo‘lmaydi, – dedi 
shoir, – bog‘ning o‘zini ko‘rishga ham rosa bir kun kerak ekan. 
(Abdulla Qahhor) 2. Rahmatli buvamlar Yoqub (jonlari jannatda 
bo‘lg‘ay!), haqiqatan, Qarnoq qishlog‘ining eng katta masjidida to 

---

105
inqilobgacha so‘filik qilgandilar. (O. Yoqubov) 3. Zarb bilan otilgan 
grafin shundoq qulog‘im tagidan o‘tib (Chamasi, jonholatda boshimni 
olib qochgan bo‘lsam kerak!), devorga tegib, chil-chil sindi. (O. Yoqu-
bov)  4. Ochig‘ini ayt 
ganda, Monika xonim ham Zaynabni uncha 
xushlamaydi. (Tohir Malik) 5. Nariroqda, loyli ariq ichida uning kalishi 
yotar, chamasi, sim oyog‘iga tekkanida yulib olmoqchi bo‘lgan-u, 
qo‘liga o‘ralashib yiqil 
gan edi. (O‘. Hoshimov)
123-mashq.
  Matnni o‘qing, undagi sodda va qo‘shma gaplarni belgilab, 
ulardagi uslubiy jihatlarni tahlil qiling, ilmiy va badiiy 
uslubga xos unsurlarni aniqlang. Ijodkor umrining boqiyligi 
sabablari haqida mulohaza yuriting. 
O‘rta Osiyoda shuhrat qozongan folklorshunos olima, nozikta’b 
shoira, otashnafas publitsist Muzayyana Alaviya 1909-yili Toshkent 
viloyatining Piskent shahrida ziyoli oila 
sida dunyoga kelgan. O‘rta 
maktab xatmidan so‘ng Muzay yana Alaviya Nizomiy nomidagi Toshkent 
davlat pedagogika institutining o‘zbek tili va adabiyoti fakultetida 
o‘qishni davom ettirdi. Oliy tahsildan keyin Muzayyana Alaviya bir 
necha yil o‘rta maktablarda ona tili va adabiyotdan dars berdi. 
1944-yildan umrining oxirigacha O‘zbekiston Fanlar akademiyasining 
Alisher Navoiy nomidagi Til va adabiyot (hozirgi O‘zbek tili, adabiyoti 
va folklori) institutining xalq og‘zaki ijodi bo‘limida ilmiy xodim, 
katta ilmiy xodim vazifalarida ishladi; filologiya fanlari nomzodi ilmiy 
darajasini olishga erishdi.
Ijodiy faoliyatini o‘tgan asrning qirqinchi yillarida boshlagan Muzayyana 
Alaviya ko‘plab she’rlar bitdi, ming yillik an’analarimizni davom ettirib, 
g‘azallar yaratdi, dolzarb mavzularda hikoyalar yozdi. Uning badiiy 
ijodi – she’r va hikoyalari «Mening quvonchlarim» deb nomlangan 
kitobiga jamlangan. Muzayyana Alaviya umr bo‘yi ko‘p ming yillik tarixga 
ega bo‘lgan folklorimiz durdonalarini hududma hudud kezib, to‘pladi va 
ularni qiyosiy-tipologik jihatdan solishtirib, eng sara namunalarini aniqlab, 
nashr etish bilan shug‘ullandi; ko‘p jildlik o‘zbek xalq og‘zaki ijodi 
asarlarini chop qildirishda bevosita ishtirok etdi; xususan, o‘zbek xalq 
qo‘shiqlarini yozib olib, ommalashtirish, ularni ilmiy-nazariy jihatdan tahlil 
etishda Muzayyana Alaviyaning xizmatlari katta. Olima nashrga hozirlagan 
asarlar matnidan hozir ham yosh tadqiqotchilar bahramand bo‘lmoqda. 
(H. Homidiy)

---