Mexanik va elektromagnit tebranishlarning qiyosiy xarakteristikasi

modulyatsiya deyiladi. 

Aytilganlarni    xulosalab,    amplitudaviy      modulyatsiyani,  quyidagicha 

ta'riflash   mumkin: 

 

2.10- rasm 

---

Tebranishlar    amplitudasini    aniq  qonuniyat  bo'yicha  tebranishlar 

chastotasiga  nisbatan  ancha  kichik  chastota  bilan  o'zgariirish  jarayoni 

amplitudaviy modulyatsiya deyiladi. 

2. 

Amplitudaviy 

 

modulyatsiyalangan 

tebranishlar 

spektri. 

Modulyatsiyalangan      tebranishlar      garmonik      emas.    Ammo      ularni      bir  

nechta  garmonik  tebranishlar  yig'indisi  ko'rinishida  ifodalash  mumkin.    Buni 

ko'rsataylik.  

Amplitudaviy   modulyatsiya   holida tebranish konturidagi tok kuchi 

𝑖  =  𝑘(𝑈

𝑀

+ 𝑈

Ω

) 𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡 , 

yoki 

𝑖  =  𝑘(𝑈

𝑀

+ 𝑈

𝑚

𝑐𝑜𝑠Ωt) 𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡 , 

qonuniyat bo'yicha o'zgaradi. Yoki yig'indini yoyib yozsak,  

 

 

𝑖  =  𝑘𝑈

𝑀

𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡  + 𝑘𝑈

𝑚

𝑐𝑜𝑠Ωt 𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡 , 

 

Ikkinchi    holdagi   

 𝑐𝑜𝑠Ω𝑡  ∙ sinωt      ko'patmani    trigonometriyaning  

ma'lum   

𝑐𝑜𝑠𝛼 ∙ 𝑠𝑖𝑛𝛽  =  

1

2

 [𝑠𝑖𝑛(𝛼  + 𝛽) +  𝑠𝑖𝑛 (𝛼 − 𝛽)] 

formulasi  asosida  almashtirsak,  

𝑖  =  𝑘𝑈

𝑀

𝑠𝑖𝑛 𝜔𝑡  +

1

2

𝑘𝑈

𝑚

sin(ω + Ω) t + 

1

2

𝑘𝑈

𝑚

sin(ω − Ω) t 

yig'indiga  ega  bo'lamiz. Bu   munosabatdan  ko'rinadiki,  modulyatsiyalangan 

tebranish  chastotalari     

𝜔 + 𝛺 ,    𝜔 − 𝛺  bo'lgan  uchta    garmonik  tebranish 

yig'indisiga  teng.  Bu   yerda  

ω — asosiy yoki  eltuvchi  chastota,  ω + Ω  va 

ω − Ω   esa yon chastotalar  deyiladi. 

Asosiy    va      yon    chastotali    tebranishlarning    real    mavjudligini    tajribada 

aniqlash  mumkin.    Buning  uchun    modulyatsiyalangan    tebranishni  elektr 

sig'imini  va    induktivligini    bir  tekis    o'zgartirish    mumkin  bo'lgan  tebranish 

---

konturiga   berish  kerak  (2.11-a rasm).  Konturning   induktivligi   va  sig'imini 

bir    tekis    o'zgartirib    ossillograf      ekranida      ketma-ket    ravishda    chastotalari  

𝜔 − 𝛺 ,    𝜔 ,    𝜔 + 𝛺 .  bo'lgan    garmonik      tebranishlar    ossillogrammasini  

ko'ramiz.  Ossillogrammadan    yon    chastotali    tebranishlar    amplitudasi  asosiy 

chastotali tebranishlar  amplitudasidan  kichik  ekani  ko'rinadi. 

2.11- b rasmda modulyatsiyalangan tebranish spektri tasvirlangan 

 

2.11- rasm