Al-xorazimiy nomidagi urganch davlat universiteti

Chingiziylar  o’rtasidagi  o’zaro  urushlar. 
1227  yilda  Chingizxon  vafot 
etganidan so’ng uning davlati quyidagi to’rtta ulusga bo’lindi:
1.
  Jo’jiylar (Jo’ji avlodi) -  Dashti Qipchoq.
2.
  Chig’atoiylar  (Chig’atoy  avlodi)  -   Yettisuv,  Movarounnahr,  Sharqiy 
Turkiston.
3.  Xulagiylar (Tuluxonning o’g’li Xulagu avlodi) -  Eron.
4.
  Yuan dinastiyasi (Tuluxon avlodi) -  Mug’iliston va Xitoy.
Ushbu to’rt sulolaning tarixiy taqdiri turlicha kechdi.  Xitoyda hukmronlik qilgan 
Tuluxon  avlodlari  (Yuan  sulolasi)  xitoylashib  ketadi.  Ular  Xitoyda  1368  yilgacha 
hukmronlik  qilgan  bo’lsalar,  Mug’ulistonda  XVII  asrgacha  hokimiyatni 
boshqaradilar.  So’nggi  xulagiy  hukmdori  Abu  Said  1335  yilda  vafot  etgach, 
Erondagi  Xulagiylar  davlati  1336-1353  yillarda  inqirozga  uchraydi.  Chig’atoiylar 
sulolasi  XVII  asr  oxirlarigacha  mavjud  edi.  Jo’jixonlar  avlodi  Dashti  Qipchoq  va 
boshqa  hududlarda  XIX  asr  o’rtalariga  qadar  mavjud  edi.  Butun  hukmronlik 
davrida ular o’rtasidagi o’zaro urushlar deyarli to’xtamadi.
Chingizxonning  qudratli  davlat  barpo  etish  jarayonidayoq  yirik  mug’ul 
zodagonlari,  harbiylari  o’rtasida  ikkita  bir-biriga  qarama-qarshi  bo’lgan  yunalish 
paydo  bo’ladi.  Bu  yo’nalishlarning 
birinchisi 
-   xon  hokimiyati,  davlatning 
markazlashuv jarayonlari,  bosib  olingan  xalqlar,  ularning  iqtisodiyoti,  madaniyati 
va diniga bo’lgan ijobiy munosabatlardan iborat edi.
71

---

Bu  yo’nalish  tarafdorlari  musulmonlar  va  karvon  savdosi  tashkilotchilari 
homiysi  Ugedey  (1229-1241  yy.),  soliqlarni  tartibga  solib,  shaharlar  qurilishi  va 
o’troqlashuv jarayonlariga katta ahamiyat bergan Kebekxon (1318-1326 yy.) edi.
XIII  asr  oxirlariga  qadar,  reaktsion,  birinchi  yo’nalishga  o’ta  dushmanlik 
kayfiyatida bo’lgan