1 Ma’ruza kirish. Odam anatomiyasi va fiziologiyasi fani predmeti, maqsadi, vazifalari, O’rganish usullari reja

Muskul  (mushak)  to‘qimasi.Bu  to‘qima  tolalarining  protoplazmasida  qisqarish 

xususiyatiga  ega  bo‘lgan,  tabaqalangan  maxsus    ingichka  tolalar  (miofibrillar)  bo‘lishi  bilan 

boshqa  to‘qimalardan  farq  qiladi.  Organizmda  ikki  xil:  silliq  va  kundalang-targ‘il  muskul 

to‘qimalari  bo‘lib,  silliq  muskul  to‘qimasi  ichki  organlar,  tomirlar  sistemasida  bo‘ladi, 

ko‘ndalang-targ‘il  muskul  to‘qimasi  skeletdagi  suyaklarni  qoplab  oladi.  Muskul  to‘qimasi 

mezenximadan  rivojlanadi.  Silliq  muskul  to‘qimasining  xujayralari  uzunasiga  cho‘zilgan  duk 

shaklda  bo‘lib, xujayralar  sitoplazmasida  oval  shakldagi  yadro  bor.  Miofibril  tolalari.  bir-biriga 

parallel joylashgan bo‘lib, qisqarish xususiyatiga ega.  

Ko‘ndalang-targ‘il muskul to‘qimasi ichki organlardan ba’zilari  

(halqum,  qizilo‘ngach,  til,  hiqildoq  muskullari)  devorida  ham  uchraydi.  Bu  to‘qimaning 

bo‘yi bir necha santimetrga yetadi. Ko‘ndalang -targ‘il muskul tolalari mikroskopda ko‘rilganda, 

qisqaruvchi  moddasi  ko‘ndalang-targ‘il  bo‘lib  ko‘rinadi,  chunki  muskul  tolalarining 

miofibrillarida izotop va anizotop zarrachalar joylashgan. Bu zarrachalar nurni turlicha sindiradi. 

Yurak  muskul  to‘qimasi  ham  ko‘ndalang-targ‘il  muskul  to‘qimasiga  o‘xshaydi.  Biroq 

ixtiyorimizdan tashqari qisqaradi.