Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Xo‘jalik yurituvchi subyektning debitorlik va kreditorlik  

qarzlari balansi tahlili 

 

Debitorlik qarzlari 

Summa, 

ming so‘m 

Kreditorlik qarzlari 

Summa, 

ming so‘m 

1 

2 

3 

4 

xodimlarga berilgan bo‘naklar 

(4200) 

- 

ajratilgan bo‘linmalarga qarz 

(6110) 

400 

---

 

419

1 

2 

3 

4 

xodimlarning boshqa 

operatsiyalari bo‘yicha qarzi 

(4700) 

- 

soliq va majburiy to‘lovlar 

bo‘yicha kechiktirilgan 

majburiyatlar (6240) 

6721 

sho‘ba va qaram xo‘jalik 

jamiyatlarining qarzi (4120) 

1299 

olingan bo‘naklar (6300) 

- 

ta’sischilarning ustav kapitaliga 

ulushlar bo‘yicha qarzi (4600) 

- 

sug‘urtalar bo‘yicha qarz 

(6510) 

- 

ajratilgan bo‘linmalarning qarzi 

(4110) 

- 

maqsadli davlat 

jamg‘armalariga to‘lovlar 

bo‘yicha qarz (6520) 

- 

mol yetkazib beruvchi va 

pudratchilarga berilgan 

bo‘naklar (4300) 

- 

ta’sischilarga bo‘lgan qarzlar 

(6600) 

- 

maqsadli davlat jamg‘armalari 

va sug‘urtalar bo‘yicha bo‘nak 

to‘lovlari (4500) 

- 

mehnatga haq to‘lash bo‘yicha 

qarz (6700) 

- 

boshqa debitorlik qarzlari 

(4800) 

67282 

boshqa kreditorlik qarzlari 

(6950 dan tashqari 6900) 

25039 

Jami 

136116 

Jami 

127554 

kreditorlik qarzlarining 

debitorlik qarzlaridan 

ortiqchaligi 

- 

debitorlik qarzlarining 

kreditorlik qarzlaridan 

ortiqchaligi 

8562 

BALANS 

136116 

BALANS 

136116 

 

Yuqoridagi jadval ma’lumotlari asosida xo‘jalik subyektining debi-

torlik  va  kreditorlik  qarzlari  balansini  tahlil  qilib  chiqishimiz  mumkin 

bo‘ladi. Ma’lumotlardan ko‘rinadiki, o‘rganilayotgan davrda korxonada 

jami  debitorlik  qarzlari  136116  ming  so‘m  bo‘lgan  bo‘lsa,  jami 

kreditorlik  qarzlar  esa  127554  ming  so‘mni  tashkil  etgan.  Ya’ni 

debitorlik  qarzlari  kreditorlik  qarzlaridan  8562  ming  so‘mga  ko‘p 

bo‘lgan.  Bu  nisbatan  ijobiy  hol  bo‘lib  hisoblanadi.  Debitorlik 

qarzlarining asosiy qismi  «budjetga soliq va yig‘imlar bo‘yicha bo‘nak 

to‘lovlari»  60609  ming  so‘mni  va  «boshqa  debitorlik  qarzlari»  67282 

ming  so‘mni  tashkil  etmoqda.  Bu  shundan  dalolat  beradiki,  korxonada 

to‘lov  intizomi  ancha  yaxshi  yo‘lga  qo‘yilgan  bo‘lib,  ayniqsa,  davlat 

budjeti  oldida  qarzdor  bo‘lib  qolmaslik  uchun  soliq  va  yig‘imlar 

bo‘yicha bo‘nak to‘lovlarini o‘z vaqtida o‘tkazib borishga erishgan.  

Kreditorlik qarzlari tarkibiga ham e’tibor beradigan bo‘lsak, majbu-

riyatlarning asosiy salmog‘ini «mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga 

qarzlar»  tashkil  etmoqda.  Bu  esa  aksiyadorlik  jamiyati  o‘zining  mol 

yetkazib  beruvchilari  oldidagi  majburiyatlarini  yetarli  darajada  amalga 

oshirmayotganligidan dalolatdir. Demak, korxona ushbu majburiyatlarni 

---

 

420

qisqartirish choralarini ko‘rish lozim bo‘ladi. Boshqa kreditorlik qarzlari 

esa 25039 ming so‘mni tashkil qilmoqda.  

Debitorlik  va  kreditorlik  majburiyatlari  tengligi  136116  ming 

so‘mni  tashkil  etgan.  Shundan  sof  debitorlik  majburiyatlari  summasi 

8562 ming so‘mni tashkil etgan. 

Umuman  olganda,  jami  debitorlik  qarzlarining  kreditorlik  qarzlari-

dan  ortiqcha  ekanligi  korxona uchun  birmuncha  ijobiy  deb  baholanadi. 

Chunki  undirib  olishi  lozim  bo‘lgan  qarzi  to‘lashi  kerak  bo‘lgan 

qarzidan ko‘pdir.  

Tahlilda  muddati  uzaytirilgan  debitorlik  va  mudati  kechiktiril-

maydigan  kreditorlik  majburiyatlarining  yuzaga  kelishiga  alohida 

ahamiyat  beriladi.  Chunki,  muddati  o‘tkazib  yuborilgan  majburiyatlar 

korxona  moliyaviy  ahvolining  mushkullashishi  va  moliyaviy 

barqarorligining buzilishiga olib keladi. Bu, o‘z navbatida, korxonaning 

to‘lov layoqati buzilishiga sabab bo‘ladi.