Ma'ruza matni doc

Эхинококк - Echinococcus granulosus ит, бўри, тулки ва 
мушукларнинг паразити (улар асосий хўжайин вазифасини ўтайди). Эхинококк 
майда, 3-6 мм узунликка эга, гавдаси 3-4 та проглотидлардан иборат. Етилган 
бўғинлари ташқарига тушгач аста-секин ҳаракат қилади ва тухумларини атроф-
муҳитга тарқатади. Бундай паразит тухумлари оралиқ хўжайинлар - барча 
қишлоқ хўжалик ҳайвонлари ва одамлар организмига оғиз орқали тушгач,
ичакда тухумдан ажралган онкосфера қон орқали жигар, ўпкалар ва бошқа ички 
органларга етиб боради ва ўзининг личинкалик тараққиёт даврини ўтказади: 
пуфаксимон шаклга ўтиб, аста-секин ўса бошлайди (бир неча йил давомида) ва 
эхинококкоз касаллигини чақиради. Етилган эхинококк пуфаклари билан 
зарарланган ҳайвонларнинг ички органлари (ўпкалар, жигар) ни асосий 
хўжайинлар (итлар ва бошқа асосий хўжайинлар) истеъмол қилганда уларнинг 
ичагида пуфак ичидаги сколекслардан вояга етган паразит ривожланади. Вояга 
етган эхинококкнинг бошчасида 4 та сўрғич ва 30-35 та илмоқчалар мавжуд.
3. Мультицепс - Multiceps multiceps - ит ва бошқа гўштхўр 
ҳайвонларнинг ичак паразити 1 м гача узунликка эга, гавдасида 200-250 та 
проглотидлар ривожланади. Ташқарига узилиб тушган проглотидлар атроф-
муҳитни паразит тухумлари билан ифлослайди, бу тухумлар қишлоқ хўжалик 
ҳайвонлари, одамлар (паразитнинг оралиқ хўжайинлари) организмига тушгач 
(озиқалар ва бошқа йўллар билан), улардан ажралган онкосфералар қон орқали 
бош мияга етиб боради ва унда пуфаксимон личинка - ценурга айланади. Аста-
секин ўсиб бориб, унинг ҳажми катталаша боради ва товуқ тухуми шаклига 
етади. Оралиқ хўжайинларида ценуроз касаллигини чақиради. Ценуроз ёки 
"тентак" касали асосан ёш (1 ёшгача, кам ҳолда 2 ёшгача бўлган) ҳайвонларда 
учрайди. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

Ценур билан зарарланган ҳайвонлар бошини итлар ва бошқа гўштхўр 
ҳайвонлар (асосий хўжайинлар) томонидан истеъмол қилинса, ундаги 
сколекслардан ичакда вояга етган цестод ривожланади ва мультицептоз 
касаллигини чақиради. 
4. Мониезиялар - Moniezia expаnsa , M. benedeni - йирик ва майда шохли 
сут эмизувчилар (паразитларнинг асосий хўжайинлари) нинг ичак паразитлари. 
Узунлиги 5-10 м га етади. Паразитларнинг узилиб тушган етилган 
бўғинларидаги тухумлар тупроқ (орибатид) каналари (паразитларнинг оралиқ 
хўжайини) томонидан истеъмол қилинса, уларнинг қорин бўшлиғида
цистицеркоид етилади. Бундай каналар ўтлар, тупроқ орқали қорамоллар, қўй ва 
эчкилар организмига тушгач, уларнинг ичагида паразитлар вояга етади ва 
мониезиоз касаллигини чақиради.