Avtomatlantirish va boshqaruv

1-rasm. (a) potensiometrli datchik ulanish sxemasi va (b) ekvivalent 
xisoblash sxemasi. 
 
Tenzometrik datchiklar 
  
Tenzometrik  datchiklar  mashinalar  va  mexanizmlar  detallaridagi  mexanik 
kuchlanishlar  deformatsiyalarni  о‘lchashga  mо‘ljallangan.  Ular  deformatsiyaga 
о‘zgartirilganboshqa mexanik kattaliklar (bosim, tebranish, tezlanish v.b) о‘lchash 
uchun  qо‘llaniladi.  Tenzometrik  datchiklar  ish  prinsipi  material  mexani  k 
deformatsiyalanganda  aktiv  qarshiligi  о‘zgarishiga  asoslangan.  Tenzodatchik 
materiallari sifatida о‘tkazgichlar va yarim о‘tkazgichlar qо‘llaniladi. Tenzometrik 
(simli)  datchiklar  -mexanik  zo‘riqishlar  o‘tkazgich  va  yarim  o‘tkazgichlar  qarshi-
liklarini o‘zgarishiga olib keladi. Tenzodatchik zigzaksimon ko‘rinishdagi ingichka 
konstantin simdan (diametri 0,01 -0,05mm) iborat bo‘lib, ikkala tomonidan yupqa 
qag‘oz yopishtiriladi (2.3.1 rasm). U detalga yelim bilan mustahkam qilib yopish-
tiriladi  va  detal  bilan  birgalikda  siqiladi  yoki  cho‘ziladi.  Tenzodatchik  simlarini 
uchlari folgalar orqali o‘lchov sxemalariga ulanadi.