|
www.ziyouz.com kutubxonasi
157
raziyallohu anho: "Payg‘ambar alayhis-salomning xulqi — Qur’on edi. U Qur’on mamnun
bo‘lgan narsadan mamnun bo‘lar, g‘azablanganidan g‘azablanardi", deydi. Payg‘ambar
alayhis-salomnig o‘zlari: "Men go‘zal axloqlarni kamolga yetkazish uchun yuborildim",
deganlar. Anas: "Rasululloh eng go‘zal axloq egasi edi", degan. Muhammad alayhis-
salom xuddi boshqa payg‘ambarlarga o‘xshash ma’naviy va axloqiy barkamollikka
erishgan edilar. Bu zoti muboraklar payg‘ambarlikka tanlanib, Ollohning nuri dillarini
yoritishi bilan fazlu kamolat cho‘qqisiga ko‘tarildilar. Parvardigor ularni payg‘ambarlikka
tanlashi bilanoq tiri-shib o‘zlarini qiynamay, mashq qilmay bebaho fazilatlarga ega
bo‘ldilar. Payg‘ambarlarga xos bunday go‘zal axloq va xislatlar behisob. Biz ularning
mohiyatini bayon etish bilan cheklanib, Muhammad alayhis-salomning sifatlari haqida
to‘xtalib o‘tmoqchimiz.
Odob-axloqning manbai — aql. Ilm-ma’rifat aqlniig mahsuli. Donolik, teran fikr,
rostgo‘ylik, to‘g‘rilik, uzoqni ko‘ra bilish, nafsning ko‘yiga tushmaslik, aksincha uni tiyish,
shahvat bilan kurashish, to‘g‘ri tadbir va to‘g‘ri siyosat yuritish, past orzu-havaslardan
xoli bo‘lish kabi xususiyatlarga faqat aql tufayli erishiladi. Payg‘ambar alayhis-salom aql
va ilm jihatdan hech kimga nasib etmagan eng yuksak darajaga yetganlar. Bunga
rasulullohning hayot yo‘li va islom tarixi bilan tanishgan, u kishining lo‘nda, ma’noli
so‘zlarini, go‘zal axloqlarini, hadislarini o‘rgangan, sarvari olamning Tavrot, Injil va
boshqa muqaddas kitoblar haqidagi bilimlarini, faylasuflarning falsafasi va o‘tgan
ummatlar tarixi haqidagi bilimlari, maqol-matallari, odamlarga qo‘llagan siyosiy
tadbirlari, yo‘lga qo‘yilgan shariat haqidagi bilimlarini, tabobat, aljabr, nasabshunoslikka
oid fikrlarini tadqiq etgan kishilar amin bo‘lishadi. Vaholanki, Muhammad alayhis-salom
ummi payg‘ambar bo‘lib, hech qayrrda o‘qimagan, avvalgi kitoblarni ko‘rmagan, birovga
shogird tushmagan edilar, u zoti muborak faqat Olloh taolo dillariga jo etib, bildirgan
ilmga ega edilar xolos. Payg‘ambar alayhis-salom Olloh taolo o‘rgatgan ilmlar,
kelajakdagi sodir bo‘ladigan ishlar haqidagi bashoratlari, yaratganning qudrati va mulki
azimi haqida bildirganlaridan tashqari rasululloh o‘z aqlu farosatlariga yarasha dunyoviy
va uxroviy ma’lumotlarga ega edilar. Olloh taolo Niso surasining 112-oyatida
payg‘ambar alayhis-salomga: "Olloh senga bilmaydigan narsalaringni bildirdi, senga
Ollohning fazli kattadir", deydi
Payg‘ambar alayhis-salomning muloyimligi, bagri kengligi, o‘ch olishga qodir bo‘la
turib avf etishlari, boshlariga musibat tushganda chidam bilan yengishlari, sabrliklari
Olloh bergan ulug‘ fazilatdir. Olloh taolo A’rof surasining 99-oyatida payg‘ambar alayhis-
salomga: "Afvni do‘st tutgin, amr-ma’ruf qilgin va nodonlar bilan teng bo‘lmagin", deydi.
Rasululloh Jabroil alayhis-salomdan bu oyatning ma’nosini tushuntirib berishni so‘radilar.
Jabroil alayhis-salom: "Ey Muhammad, Olloh sendan yuz o‘girganlarga yaqin bo‘lishni,
muhtoj bo‘lganingda hech narsa bermaganlarga berishni, zulm o‘tkazganlarni avf etishni
buyuradi", deganlar. Olloh taolo Qur’oni Karimda yana bunday deydi: "Senga yetgan
aziyatlarga sabr qilgin, bu ulug‘ ishdir", Sho‘ro yeurasining 42-oyatida: "Kimki sabr qilsa,
(zolimdan o‘ch olishga qodir bo‘la turib qasos olmasa) va uni avf etsa, bu ulug‘ ishdir".
Shuningdek Nur surasining 22-oyatida: "Avf etsin, bag‘ri keng bo‘lsin. Ollohning sizlarga
mag’firat qilishini istamaysizlarmi? Olloh mag’firat qilguvchidir, benihoya mehribondir",
deydi.
Payg'ambar alayhis-salom haqidagi rivoyatlarda u kishida mazkur sifatlar mukammal
jamuljam ekani ayon bo‘ladi. Har qanday yumshoq tabiat odam ham hamisha muloyim
bo‘lavermaydi. Payg‘ambar alayhis-salom esa hayotda duch kelgan shuncha
ko‘ngilsizliklarning hammasiga sobirlik bilan chidaganlar, u kishiga ozoru kulfat
yetkazgan johillarga yaxshi muomalalarini sira o‘zgartirmaganlar. Hazrati Oisha
raziyallohu anho: "Payg'ambar alayhis-salom ikki ishdan birini tanlash lozim bo‘lganda
Nurul yaqin. Muhammad Xuzariy
Do'stlaringiz bilan baham: |
