Filologiya fakulteti

Ota pandiga sen tugal qil amal,  

Yurarsan boʻlib baxtiyor har mahal. 

                                                           

17

 Ўзбек халқ мақоллари.  -  Т.: Адабиёт ва санъат, 1989. –Б. 164-166. 

---

                                                                                      

                                                                                    23 

 

Otangni, onangni sevintir tamom,  

Bu xizmat yetirgay tilakka tugal.

18

 

Yozma  adabiyot  rivojlana  borgan  sari  muammolar    badiiy  asarlarga  ham  

koʻchib,  aniq timsollar  orqali  ifodalandi,  Sharq  adabiyotining  ajralmas  tarkibiy 

qismi  boʻlgan  oʻzbek mumtoz adabiyotida birorta namuna yoʻqki, unda otalar va 

bolalar muammosi u yoki bu darajada  aks  etmagan  boʻlsin.  

Muqaddas  kitoblardagi  diniy  rivoyatlarni  oʻzida  aks  ettirgan  Rabgʻuziyning 

“Qissasi Rabgʻuziy” asarini olaylik. Unda ota va farzand munosabatlariga turlicha 

munosabat bildiriladi: 

Rivoyat    qilishlaricha,    paygʻambar    Ibrohim    Xalilulloh    budparast    otasi  

Torixni    bu  yoʻldan  qaytarishga    urinadi.  Lekin  unga  Allohdan  otaga  nisbatan 

nasihatda muloyimroq boʻl, degan vahiy keladi. 

Yana    bir    rivoyat.    Yusuf    alayhissalom    otasi    Ya’qub    alayhissalomni  

Misrga  olib kelishlarini  buyuradi.  Huzuriga  kelgan  otasi  bilan  otdan  tushmay  

koʻrishganligi  uchun Alloh  undan  norozi  boʻlib,  uni  boshqa  paygʻambarlardan  

yetmish  yil  keyin  jannatga kiritadi.

19

  

Boshqa    rivoyat.    Nuh    alayhissalom    bir    kuni    soya    joy    topib    uxlab  

yotardi.    Oʻgʻillari  uning    atrofida    oʻz    ishlari    bilan    band    edilar.    Shu    topda  

shamol    koʻtarilib,    Nuh  alayhissalomning    avrati  ochilib    qoldi.    Buni  koʻrgan 

oʻgʻli  Hom  qah-qah  otib  kuldi.  Nuh  alayhissalom    uygʻonib,    Homning  

adabsizligidan    jahli    chiqdi    va    “yuzing    qora    boʻlsin”  deb    duoibad    qildi. 

Otaning  ana  shu  qargʻishi  oqibati  oʻlaroq,  Homning  yuzi  qoraydi  va uning 

naslidan paygʻambarlik uzildi.

20

 

Yusuf haqidagi rivoyatda oilaviy munosabatlar, otaning oʻgʻillariga, akaning 

ukaga  boʻlgan  munosabatlar  yorqin  koʻrininsh  kasb  etadi.  Oʻz  oʻgʻlidan  ayrilgan 

otaning  iztiroblari  aks  etadi.  Chiroyda  tenggi  yoʻq  Yusuf  alayhissalomning  otasi 

Ya’qub  alayhissalom  oʻgʻlidan  ayrilganiga  chiday  olmaydi.  Yigʻlayverib  koʻzlari 

koʻr  boʻlib  qoladi.  Bu  voqea  keyinchalik  mumtoz  adabiyotga  ham  koʻchib, 

                                                           

18

 To’xliyev B. Abdurahmonova B. Adabiyot (majmua): Akademik litseylarning 1-bosqich o’quvchilari uchun 

o’quv qo’llanma, - T.: “Bayoz”, 2016. – 224 b. 

19

 Рабғузий Н. Қисаси Рабғузий. – Т.: Ёзувчи, 1990. 1-китоби. 

20

 Рабғузий Н. Қисаси Рабғузий. – Т.: Ёзувчи, 1990. 1-китоби; Асрор Самад. “Оқ (қ) падарлик”.  

– Т.: Фан, 2006.   

---

                                                                                      

                                                                                    24 

 

gʻazallarda  Ya’qub  va  Yusuf  yonma-yon  talmeh  san’ati  sifatida  koʻp  qoʻllanila 

boshladi.    

Yoqub bikin koʻp yigʻidin qolmadi sensiz  

Nuri basarim, xoh inon, xoh inonma.

21

 

                   (Lutfiy)