Buxoro davlat universiteti tuproqshunoslik va geografiya

Kooperatsiya  pirovard  natijada  muayyan  bir  mahsulot  yaratish  uchun  turli 

korxonalarning  hamkorligidir.  Bu  korxonalar  faqat  bir  yoki  ikki  tarmoqqa  tegishli 

bo'lmasligi  mumkin.  Shu  bilan  birga  kooperatsiyada  hududiy  birlik,  barcha 

ixtisoslashgan  korxonalarning  bir  joyda  o'rinlashuvi  uncha  sezilmaydi  va,  aksincha, 

ularning tarqoq holda joylashuvi kuzatiladi. 

Kooperatsiyada 

qatnashuvchi 

korxonalar 

soni 

vujudga 

kelayotgan 

mahsulotning  murakkabligiga  bog'liq.  Chunonchi,  mashinasozlikda,  aniqrog'i  yengil 

va yuk mashinalarini ishlab chiqarish uchun juda ko'p ehtiyot qismlar, detallar kerak. 

Shu  bois  bunday  mashinalarning  yaratilishida  yuzlab  ixtisoslashgan  korxonalarning 

ulushi  bor.  Masalan,  Moskvada  yengil  avtomobil  yoki  Lixachev  nomli  zavod, 

Tolyattidagi  Volga  avtomobil  zavodi  (Jiguli)  va  shunga  o'xshash  birlashmalar  200 

va undan ortiq korxonalar bilan hamkorlik qiladi. Madomiki asosiy yakunlovchi yoki 

yig'uvchi  bosh  korxona  ko'p  joydan  asbob-uskunalar,  detall  va  jihozlar  olar  ekan,  u 

transport geografik jihatdan qulay nuqtada o'rinlashuvi zarur.  

Kombinatsiya 

(kombinatlash) 

- 

kooperatsiyaga 

o'xshab 

korxonalar 

birlashmasidan  iborat.  Ammo  bu  yerda  tarqoq  holda  joylashgan  birlik  emas,  balki 

ularning 

hududiy 

umumiyligi 

tushuniladi. 

Shu 

sababli 

kombinatsiyada, 

---

 

32 

kooperatsiyadan farqli  o'laroq,  ko'proq  hududiylik  namoyon  bo'ladi.  Bu  ikki,  yuzaki 

qaraganda  bir-biriga  o'xshash  tushuncha o'rtasida  boshqa  farqlar  ham  bor.  Xullas  bu 

shaklni  qayerda  «kombinat»  so'zini  uchratsak,uni  o'sha  sohada  ko'ramiz,  hatto 

aholiga xizmat ko'rsatuvchi tarmoqlarda ham (maishiy xizmat kombinatlari). 

Sanoatda kombinatlar bir necha texnologik jihatdan bog'liq bo'lgan zavod yoki 

sexlardan tashkil topgan bo`ladi. Chunonchi, qora metallurgiya kombinatlari,aniqrog'i 

to'la  siklli  kombinatlar  cho'yan,  po'lat  va  prokat  ishlab  chiqaruvchi  zavodlar 

birlashmasidir.  Agar  ularning  bittasi  bo'lmasa,  u  holda  kombinat  to'liq  siklga  ega 

emas 

(Bekoboddagi