Avtomatikaning texnik vositalari (darslik) automatically € technical objects



Download 3,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/133
Sana30.12.2021
Hajmi3,45 Mb.
#194153
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   133
Bog'liq
Avtomatikaning texnik vositalari (darslik)

   (2.28) 
 
 
        Nisbiy namlik:            
10
м
х
а
а
У
 (2.29)
 
 
 
 
bu yerda    
a
x – 
xaqiqiy absolyut namlik; 
 
 
 
 
       a

– maksimal absolyut namlik.   
 
 
2.7.2.   Namlik datchiklarining klassifikatsiyasi 
 va ish prinsiplari 
Ish prinsipi bo‘yicha elektrik namlik dachiklari elektrofizikaviy va elektro-
parametrik  turlariga  bo‘linadi.  Elektrofizikaviy  datchiklar  radiatsion  va  magnito-
yaderli rezonans dachiklarini o‘z ichiga oladi. Radiatsion dachiklarning ish prinsipi 
nam muxitnig infraqizil nurlarni, yuqori chastotali elektromagnit tebralishlarni,    - 
nurlar  va  neytron  nurlanishlarni  qabul  qilish  darajasini  o‘lchashga  asoslangan 
bo‘ladi.  Magnitoyaderli rezonans datchiklarining ish prinsipi esa vodorod atomlari 
yadrosi  va  namlikning  radiochastotali  magnit    maydonini  qabul  qilishi  prinsipida 
ishlaydi. 
Elektroparametrik  datchiklar  konduktometrik,  dielkometrik  va  gigrometrik 
turlarga  bo‘linadi.  Konduktometrik  datchiklar  elektrokimyoviy  o‘zgartirgichlar 
tarkibiga kiradi va ishlash prinsipi muxitning elektr o‘tkazuvchanligini o‘zgarishi  
natijasida namlikni aniqlashga asoslangan bo‘ladi. Chiqish ko‘rsatgichi bo‘lib bun-
da muxit o‘tkazuvchanligi hisoblanadi. 
Dielkometrik datchiklar dielektrik singdiruvchanlik (E=2...10 - qattiq jismlar  
uchun; E=81-suv uchun) yoki dielektrik isrof tangens burchagi qiymatlari bo‘yicha 
namlikni  aniqlanadi. 
Gigrometrik  datchiklar elektronli o‘zgartirgichlar guruhiga mansub bo‘lib, 
ularning  ishlash  prinsipi  qo‘shimcha  gigroskopik  zarrachalarning mexanik  yoki  
elektrik  xarakteriskalarini o‘zgarishiga asoslangan bo‘ladi. 
Qishloq  xo‘jaligi  ishlab  chiqarishida  gazlar  va  xavo  namliklari  datchiklari 
keng  miqyosda  qo‘llaniladi.    Ularning  quyidagi  turlari  mavjud:  gigrometrik  dila-
tometrik datchiklar - namlik ta‘sirida chiziqli o‘lchamlari o‘zgarishiga, gigristorlar, 
elektropsixrometrlar, xarorat - muvozanatli va kondensatsion datchiklar - qarshilik 
o‘zgarishiga  hamda    radioskopik  va  infraqizil  datchiklar  -  gaz    va    xavoning 
fizikaviy xususiyatlarini o‘zgarishiga  asoslangan bo‘ladi. 
Хavo  namligini    aniqlashning  psixrometrik  usuli  quruq  va  suv  bilan  nam-
langan  ikki  termometrlarni  qo‘llashga  asoslangan  bo‘ladi.  Bu  prinsipda  namlikni 
nazorat  tizimi  datchiklari-elektropsixrometrlar  ishlaydi.  Elektropsixrometrning  
prinsipial sxemasi 2.23-rasmda keltirilgan.  


Muvozanatsiz,  ko‘prikning  ikki  yelkasiga    ikkita  bir  hil  yarimo‘tkazgichli 
termorezistorlar  ulangan bo‘lib, ular gigroskopik keramik trubkaga joylashtiriladi. 
Birlamchi  trubkanig bir  tomoni  suvga tushuriladi, ikkinchi tomoni  esa xavoda  tu-
radi.  Ya‘ni  termorezistor  (Rg)  quruq  trubkada  joylashadi  va  uning  xarorati  xavo 
xaroratiga  teng  bo‘ladi.  Suv  bilan  namlanadigan  ikkilamchi    trubkadagi  termore-
zitorning  (R  n)  qarshiligi  namning  parlanishiga  bog‘lik  bo‘ladi  va  bug‘lanish  ja-
rayonida xaroratning kamayishi hisobiga uning qarshiligi nisbatan  yuqori bo‘ladi. 
Хavo namligi qanchalik kam bo‘lsa, nam trupka sirtidan suvning parlanishi tezroq 
bo‘ladi. Bunda Rk va Rn orasidagi farq katta bo‘ladi va o‘zgartirgichdagi (U) chi-
qish signali kuchliroq bo‘ladi. 
 
 
 
 
 
 
  Rk                                  R
k
 
 
 
 
                            U

 
 
                                            R
1                                             
R

 
 
 
 
2.23-rasm. Elektropsixrometrning prinsipial sxemasi. 
 
Maxsulotlar  namligini  aniqlaydigan  elektrik  datchiklar  konduktometrik 
(muxitning  elektr  o‘tkazuvchanligi  o‘zgarishi),  dielkometrik  (dielektrik  singdiru-
vchanligi  E  o‘zgarishi),  radioizotopli,    elektroabsorbsionli,  ultrotovush  va  SVCh 
(o‘ta yuqori chastotali)  datchiklarga bo‘linadi.  
Konduktometrik  va  dielkometrik  datchiklar  silindrik  yoki  tekis  xavo  kon-
densatorlaridan  yasalgan  elektrodlardan  yoki  igolkali  elektrodlardan  ham  tashkil 
topgan  bo‘ladi.  Maxsulot  kondensatorlar  orasiga  joylashtirib,  uning  namligi 
aniqlanadi. 
 

Download 3,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish