Strategik menejment

7.3. Servis faoliyati ehtiyoj sifatida 

  Odamlarni  ehtiyojlari,  umuman  olganda,  ehtiyoj  deyilganda  biror-bir  narsaga 

bo‘lgan zarurlik tushuniladi. Ushbu zarurlik, darkorlik o‘zini qondirilishini talab qilib 

odamlar tomonidan anglab etiladi. 

  Ehtiyoj  xo‘jalik  amaliyotida  qator  tushunchalarni  keltirib  chiqardi.  Ularni 

o‘rtasida  eng  asosiysi  “iste’molchi”  tushunchasi  bo‘lib,  tovar,  xizmat,  servis 

mahsulotini sotib olgan oxirgi iste’molchini, ya’ni u yoki bu kiyimni kiyib yuradigan, 

aniq  narsalardan  foydalanuvchi,  oziq-ovqatda  ma’lum  mahsulotlarni  ishlatuvchi 

odamni anglatadi. 

  Servis faoliyatini iste’molni oxirgi bosqichi bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘lanishi 

uni material ishlab chiqarishdan ancha farqlab turadi. Material ishlab chiqarish uchun 

bunday  bog‘liqlik  unchalik  darajada  xos  emas,  chunki  ko‘pgina  sanoat  tarmoqlari 

texnologik jarayonlarni yoki ishlab chiqarish vositalarini yaratish jarayonini dastlabki 

bosqichlarida jalb qilingan bo‘lishadi. Buni aksi sifatida servis faoliyatini sub’ektlari 

mijoz,  buyurtmachi  bilan  yuzma-yuz  uchrashadi  va  shu  orqali  iste’molni  yakuniy 

jarayonlarida ishlashadi. 

  Shuning  uchun  iste’molchilarga  xizmat  ko‘rsatish  jarayoni  ancha  noiqtisodiy-

ijtimoiy,  psixologik,  ma’naviy  boshlanishga  ega  bo‘lib,  bu  esa  servis  faoliyatini 

“narsalardan  uzoqlashish”  sifatida  tavsiflashga  imkon  beradi.  Xizmatlarni  ishlab 

chiqarish  va  iste’mol  qilinishi  ko‘pgina  hollarda  xizmat  ko‘rsatuvchi  va  mijoz 

o‘rtasidagi  bevosita  kontaktlar  yo‘li  bilan  kechadi.  Ular  o‘rtasidagi  kontaktlar  vaqt 

davomida uzilgan bo‘lsa ham, xizmat natijalari iste’molchi tomonidan qabul qilingan 

holda xizmat bajarilgan hisoblanadi. 

  Jamiyatda 

insoniy  ehtiyojlarni  mavjud  bo‘lishi,  shuningdek  uni 

transformatsiyasi ikkita muhim omillar bilan belgilanadi: 



 

Odamni  biotabiiy  kelib  chiqishini  qayta  ta’minlash  zarurligi.  Ushbu  omilni 

ta’sirida odamlarga birlamchi ehtiyojlar xos bo‘lib, ular o‘rtasida odam uchun dolzarb 

bo‘lgan  tug‘ma  va  o‘zgarmas  kabilari  anchagina.  Birlamchi  ehtiyojlarga  yashash 

muhiti xavfsizligini ta’minlash, ovqatlanish, ichish, dam olish, avlodni davom ettirish 

va boshqalar taaluqli. 



 

Odamni  ijtimoiy  va  ma’naviy-madaniy  sifatlarini  rivojlantirish  muhimligi. 

Ushbu  omil  katta  hajmdagi  ikklamchi,  shuningdek  ijtimoiy  va  madaniy  ehtiyojlarni 

yuzaga keltiradi. 

---

164 

Bu  ehtiyojlar  odamlarni  o‘zini  ijtimoiy  munosabatlar  sub’ektlari  sifatida 

tiklashga  intilishlari  va  dunyoni  o‘rganishni,  o‘zini  ma’naviy  mohiyatini 

rivojlantirishni, dam olishni hohlovchi fuqarolar bilan bog‘liq. O‘z mohiyatiga ko‘ra, 

shakllanish  mexanizmlariga  ko‘ra,  bu  ehtiyojlar  ancha  egiluvchan  va  dinamik 

hisoblanadi.  Odam  hayoti  davomida  ular  ham  intensiv,  chuqur  rivojlanishi,  ham 

degradatsiya qilinishi, so‘nishi mumkin. 

Yuqoridagi  tavsiflar  ehtiyojlarni  o‘z  genezisi  va  sifati  bo‘yicha  turli  tuman 

bo‘lishi mumkinligini taqozo etadi.