Strategik menejment

4.  Xarajatlarni  rejalashtirishdagi  asosiy  ko’rsatkichlar,  ularni  aniqlash 

tartibi.  Turg’un  davolash  muassasasi  xarajatlar  smetasini  tuzish  va  ularni 

boshqarish. 

  Ijtimoiy  sohalar  faoliyatini  rejalashtirishning  bir  necha  o’n  yilliklar  davomida 

shakllangan  tartiblarga  muvofiq,  sog’liqni  saqlash  muassasalari  faoliyatini 

rejalashtirish odatda quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: 

---

154 

1.  Aholi soni va aholining tibbiyot muassasasidagi o’rinlarga ehtiyoj me’yorlari 

asosida tibbiy muassasaning ishlab chiqarish quvvatlari (u yoki bu profil yo’nalishlari 

bo’yicha o’rinlar - koykalar soni) ni aniqlash; 

2.  Mazkur  muassasa  uchun  o’rnatilgan  namunaviy  shtat  normativlari  bo’yicha 

zarur shtat normativlari sonini hisoblab topish; 

3.  Koykalar  soni  va  tuzilishi  (terapevtik,  xirurgik,  nevrologik)ga  ko’ra  ish 

hajmini rejalashtirish; 

4.  Shtatlar  jadvali,  ishlab  chiqarish  quvvatlari  va  koykalar  ishining 

ko’rsatkichlari (koyka-kunlar soni) ga asoslanib tibbiyot muassasasini saqlash uchun 

moliyaviy resurslarga bo’lgan ehtiyojni aniqlash. 

Demak, sog’liqni saqlash sohasidagi har bir muassasaning ishi operativ tarmoq 

ko’rsatkichlari, masalan:  



 

kasalxonalardagi  o’rtacha  yillik  o’rinlar  soni  (jami  va  o’rinlar  profillari 

bo’yicha),  



 

bir yilda o’rinlarning ishlash kunlari soni,  



 

o’rin-kunlar miqdori,  



 

barcha toifadagi xodimlar bo’yicha o’rtacha yillik shtatlar birligi soni,  



  ambulatoriya-poliklinikalarda  vrach  qabullari  (kasalni  ko’rish)  soni  bilan 

tavsiflanadi.  

Xarajatlarni  rejalashtirishda  shu  narsa  muhimki,  davolash-profilaktika 

muassasasi  aholiga  tibbiy  yordamni  asosan  ikki  shaklda  ko’rsatadi.  Kasalxonaga 

muqim  yotqizib  «statsionar»  (turg’un)  davolash  va  ambulatoriya-poliklinikada 

yordam ko’rsatish. Turg’un davolash muassasalarining asosiy ko’rsatkichlaridan biri 

-  o’rin-kunlar  soni  bo’lsa,  ambulatoriya-poliklinika  muassasasining  asosiy 

ko’rsatkichini  vrach  lavozimlari  soni  va  vrach  qabullari  soni  tashkil  qiladi.  Shunga 

qarab xarajatlarni hisoblash usuli tanlanadi. 

Kasalxonaning joriy saqlash xarajatlarini hisoblashda o’rinlarning o’rtacha yillik 

soni  asos  qilib  olinadi.  Bu  miqdor  yangi  o’rinlar  ochilishi  muddatlariga  qarab 

quyidagi formula bilan aniqlanadi: 

Ko’r=Kb+(Ko-Kb)/O 

bu erda: 

Ko’r - o’rinlarning o’rtacha yillik soni; 

Kb - yil boshidagi o’rinlar soni; 

Ko - yil oxiridagi o’rinlar soni; 

O - yangidan ochilgan (tashkil etilgan) o’rinlarning ishlash oylari soni. 

Albatta, barcha davlat tibbiyot muassasalari xarajatlari budjet tashkiloti sifatida 

budjetdan  moliyalashtirishning  o’rnatilgan  tartiblariga  rioya  qilgan  xolda  mablag’ 

bilan ta’minlanadilar. 

 

---

155